Truyện Và Kí Chương 27
CON ĐƯỜNG ĐẪM MÁU
Gọng kìm phía Nam đã gẫy, gọng kìm phía Bắc cũng lung lay.
Ngày 20-10-1947 một đội quân Pháp trên đường Bắc Cạn - Cao Bằng bị ta chặn đánh, địch mất hơn 30 chết và bị thương.
Quan hai Billy viết thư cho vợ:
"Anh em ta bị V.M phục kích. Ta mất 31 người chết trong đú cú 2 sĩ quan và 3 hạ sĩ quan. Trong một tháng chúng ta mất 6 sĩ quan. Hôm vừa qua quan hai Bertrant và quan hai Webert cũng tử trận với 41 hạ sĩ quan và lớnh. Thế mà người ta bảo ở Đụng Dương hết chiến tranh rồi".
Nhưng đú chỉ là cuộc tập kích đầu, để khơi mồi cho những cuộc tập kích khác.
Ngày 23-10, một bộ đội Phỏp từ Bắc Cạn đi tiếp viện Chợ Đồn bị ta phục kớch. Hai xe cam nhụng địch rơi xuống hố, người và sỳng cựng rơi theo. Địch phải rỳt lui về Bắc Cạn.
Ngày 26-10 địch kộo từ Bắc Cạn qua Chợ Mới cũng bị ta phục kớch. Đõy là lời quan hai Bailly thuật lại
trận ấy:
"Quan tư kộo bộ đội đi... Vừa cỏch đồn ta mấy cõy số thỡ thỡnh lỡnh bị phục kớch... Chỳng ta mất 25 người bị thương trong số đú cú 10 người chết, sau mấy tiếng đồng hồ... Bộ đội ta đương đầu với một bọn địch đụng hơn ta và thạo đường sỏ hơn ta, cho nờn phải rỳt
trở về."
Quan một Riallaut viết thư cho bạn cũng núi như thế:
"Cuộc tập kớch Chợ Mới làm cho chỳng ta thiệt hại rất to".
Lớnh mũ đỏ Conraux cũng viết:
"Hụm đầu hơi lặng lẽ. Nhưng bõy giờ rắc rối lắm'".
Ngày 20-10, một toỏn 33 xe địch chở quõn nhảy dự từ Cao Bằng về Lạng Sơn. Đi đến đốo Bụng Lau bị đại bỏc, múoc-chi-ờ và sỳng mỏy ta tương vào, 27 xe bị phỏ tan cú mấy chiếc nhào xuống hố. Hơn 200 lớnh nhảy dự và lớnh thường chết và bị thương.
Bỏo Phỏp và bỏo Việt gian ở Hà Nội cũng khụng giấu được cuộc thất bại này. Tinh thần quan và lớnh Tõy rất hoảng hốt.
Đội trưởng Hervo viết:
"Đời sống ở đõy khụng yờn ổn gỡ. Ngày nào cũng cú anh em chết. Chiều hụm qua chỳng ta lại cú mấy người chết, mấy người bị thương, một chàng thanh niờn 19 tuổi bị cưa mất một chõn. Tội nghiệp quỏ!".
Ngày 18-1-1948 trờn đường Lạng Sơn - Cao Bằng địch lại bị một vố nữa. Lần này chỳng bị phục kớch ở Lũng Vài và Bố Củng.
Bốn xe địch chở 47 tờn lớnh và nhiều sỳng đạn hạng nặng đi tiếp tế cho một bộ đội khỏc trờn đường số 4. Ta chặn đỏnh. Địch chỉ chạy thoỏt được 3 tờn, cũn 44 tờn bị ta tiờu diệt, trong đú cú 2 tờn đội, 2 tờn quản, 3 tờn quan hai, 1 tờn quan một. Bao nhiờu sỳng ống và vật liệu trờn 4 chiếc xe ta lấy được hết.
Thế là gọng kỡm phớa Bắc cũng gẫy như là gọng kỡm phớa Nam.
"Lỳc đi nhiều kẻ hy sinh,
Lỳc về nhiều kẻ bỏ mỡnh tha hương".
Đú là một cõu trớch trong bức thư một người lớnh Phỏp viết cho bạn nú.
Như đó núi trờn đõy, đạo quõn Communal chia làm hai toỏn. Một toỏn thủy chuồn xuụi Sụng Lụ đến La Hoàng lại bị ta chặn đỏnh. Một toỏn bộ chuồn theo đường Tuyờn Quang - Thỏi Nguyờn để về Vĩnh Yờn. Đến Bỡnh Ca, Sơn Dương, lại bị ta chặn đỏnh, tổn thất khỏ nhiều.
Viờn đội Bicard viết cho vợ:
"Ở Phỏp người ta núi hết chiến tranh rồi. Kỳ thực ở đõy chiến tranh vẫn tiếp tục. Lỳc đi nhiều người bị hy sinh. Lỳc về cũng như vậy".
Đạo quõn Beaufrộ định 14-10 đến Chợ Chu nhưng mói đến 25-11 mới đi đến. Nghĩa là chậm mất 41 ngày. Ở Chợ Chu 9 hụm, rồi cũng phải rỳt lui.
Đạo quõn này đi qua Quảng Nạp, Đỡnh Đụi, Quỏn ễng Lóo, bị ta liờn tiếp đỏnh ỳp mấy trận mất hơn 200 chết và 100 bị thương.
Qua Phục Linh bị ta đỏnh 1 trận địch chết 150 và 70 bị thương.
Qua Sơn Cốt lại bị một trận nữa hơn 100 chết và 50 bị thương.
Trong lỳc đạo quõn Communal và đạo quõn Beaufrộ đang lõm vào bước điờu đứng thỡ Tổng tư lệnh Phỏp ở Hà Nội cho quõn đi cứu họ.
Ngày 26-11-1947 hai đại đội quõn Phỏp nhảy dự xuống Vũ Nhai, Tràng Xỏ và vài nơi khỏc ở Thỏi Nguyờn. Đồng thời một trung đoàn do quan năm Giraud chỉ huy kộo từ Cầu Đường, Phả Lại qua Bắc Ninh, phủ Lạng Thương lờn Yờn Thế, gần Bắc Ninh đạo quõn Giraud lại mất hơn 200 bộ hạ chết và bị thương rồi cũng rỳt trở về.
Tổng tư lệnh Phỏp phỏi một đạo quõn từ Hũa Bỡnh kộo sang phớa Bắc để tiếp viện đạo Communal. Đến Thu Cỳc bị ta chặn đỏnh chỳng để lại hơn 100 chết và bị thương cũn 200 lớnh Thỏi thỡ mang cả sỳng chạy sang phớa ta.
Đến Tụ Vũ lại bị một vố nữa, lại mất hơn 100 chết và bị thương.
Trong lỳc đú quõn Communal cũng bị ta đỏnh rỏt ở Liờu Sơn và ở Phan Lương. Một điều đỏng chỳ ý là trong những trận này bộ đội ta lấy sỳng địch đỏnh lại địch. Trong lỳc rỳt lui, đạo quõn Baeufrộ đi 30 ngày mới được 150 cõy số tức là mỗi ngày đi được 5 cõy số. Cũn đạo quõn Communal thỡ để mồ tử sĩ rải rỏc khắp dọc đường.
Viờn đội Francis viết:
"Tụi lo lắm. Chỳng ta khụng tiến được. Khụng biết mấy ngày, mấy thỏng nữa mới đi đến nơi".