ATHÊNA - NỮ THẦN THÔNG THÁI
Nữ thần Athêna còn có tên gọi là Palax- Athêna, nàng được sinh ra từ chính bản thân thần Dớt. Khi vợ thứ nhất của thần Dớt là nữ thần Trí Tuệ Mêtix có thai lần thứ nhất, các nữ thần Số Mệnh Môira đã tiên đoán cho thần Dớt biết rằng Mêtix sẽ sinh một người con gái có tên là Athêna có trí tuệ và một sức khoẻ phi thường. Song họ cũng cho thần biết rằng nếu Mêtix sinh con gái, xong thì lần sau nàng sẽ lại sinh tiếp một người con trai nữa và người con trai đó của thần sẽ lật đổ thần để chiếm ngai vàng trị vì thế giới. Thần Dớt vô cùng hoảng sợ. Thần liền gặp Mêtix, ru ngủ nàng bằng những lời đường mật rồi nuốt chửng nàng cùng các thai trong bụng nàng. Một thời gian sau thần Dớt cảm thấy đầu đau như búa bổ. Thần liền cho gọi con trai thần là thần Lửa Hêphaixtôx đến rồi bảo Hêphaixtôx bổ đầu cho mình để chữa đau. Thần Hêphalxtôx liền khéo léo tách sọ não của cha mình ra mà không hề làm nguy hại đến tính mạng của cha. Khi sọ não của thần Dớt vừa được tách ra thì một ánh chớp loé lên và một người con gái từ trong đầu thần Dớt bay vụt lên trời như một chiến binh dũng mãnh, với đầy đủ giáp trụ sáng loáng từ đầu đến chân, trong tay cầm sẵn cây giáo dài cùng chiếc khiên thần, trước sự kinh hoàng của các vi thần Ôlympôx.
Người con gái mới sinh huơ cây giáo dài sáng loáng và cất tiếng thét vang trời, làm cho cả quả núi Ôlympôx sáng loà và rung chuyển ầm ầm đến tận gốc rễ. Nàng đứng lên ngang trước mặt các vị thần linh với một vẻ đầy quyến rũ và oai phong. Đôi mắt xanh của nàng toát lên một vẻ thông thái thánh thần, và toàn thân nàng rạng rỡ một vẻ đẹp thiêng liêng tuyệt mỹ. Các vị thần linh hoan nghênh đón chào người con gái yêu quý của thần Dớt.
Từ đó nữ thần Athêna trở thành người bảo vệ cho các tráng sĩ Hi Lạp. Nàng luôn luôn ban cho họ những lời khuyên thông thái và giúp họ những lúc nguy nan. Nàng còn là người bảo vệ cho các thành quách của loài người, ban cho họ sự thông thái và kiến thức khoa học, dạy cho họ nghệ thuật và các nghề thủ công. Các cô gái Hi Lạp tỏ lòng sùng kính Athêna vì nàng dạy cho họ các nghề nữ công. Bất cứ một người trần nào hoặc một vị thần nào cũng đều không thể sánh ngang tài được với nữ thần Athêna trong nghề dệt vải.
Là con của thần Dớt - chúa tể hùng mạnh của muôn loài - và của nữ thần Trí Tuệ Mêtix, nên Athêna được thừa hưởng cả sức mạnh của cha lẫn trí thông minh của mẹ. Vì thế Athêna được coi là nữ thần Thông Thái. Nàng được Hội đồng thần thánh liền trao quyền cai quản miền Atikê cho Athêna và nàng trở thành người bảo trợ cho thành Kêcrôpia, từ đó thành này được gọi là thành Athênai theo tên của nàng. (ở nước ta quen gọi theo tiếng Pháp là ATen, nay là thủ đô của Hi Lạp).
Athêna còn được coi là nữ thần bảo trợ cho nghệ thuật tạo hình, cho nghề thủ công mĩ nghệ, cho văn chương và cho cả nông nghiệp, cũng như cho bất cứ một hoạt động nào đòi hỏi sự khéo léo và óc sáng kiến. Nàng cũng cai quản cuộc sống xã hội và hoạt động nhà nước, là quân sư cho người Hi Lạp tại toà án Athênai và bảo vệ họ trong chiến tranh. (Trong thần thoại La Mã, nữ thần Athêna được đồng nhất với nữ thần Minerva).
