Bệnh diễn biến như thế nào?
Có ba ''diễn viên'' liên quan đến sốt rét: muỗi cái truyền bệnh (muỗi đực không đốt); người; và tác nhân của bệnh, ký sinh trùng Plasmodium. Khi đốt một người, muỗi cái truyền ký sinh trùng cho người đó. Trong suốt cuộc đời, ký sinh trùng này trải qua nhiều dạng khác nhau. Vào lúc được truyền, nó ở dạng được gọi là “hạt bào tử”.
Được máu tải đi, chỉ trong vài phút khoảng một chục hạt bào tử đến tới gan. Chúng xâm nhập vào tế bào gan và phân chia ở đây, tạo thành "thể phân''. Năm hoặc sáu ngày sau, những thể phân này vỡ ra và giải phóng và máu hàng vạn ''đoạn phân''. Các đoạn này liền bắt đầu sinh sản vô tính: chúng xâm nhập và nhân lên trong hồng cầu, nhiều đến nỗi chúng khiến hồng cầu bị vỡ. Các đoạn phân mới được phóng thích vào máu và nhiễm vào các hồng cầu khác.
Một số ít đoạn phân cũng có thể ''giới tính hóa": ký sinh trùng đực và cái cá biệt hóa ở trong hồng cầu để một con muỗi khác khát máu hút. Sau khi thụ tinh trong dạ dày của muỗi, vô số hạt bào tử được tạo ra. Chúng di chuyển đến tuyến nước bọt của muỗi, sẵn sàng được truyền sang người trong lần hút máu thứ hai. Thế là bắt đầu một chu kỳ mới.
Có bốn loài Plasmodium (trong số 120 loài đã biết) gây bệnh cho người: P. malariae, P. ovale, P. vivax và P. falciparum. Chỉ loài sau cùng là gây chết. Khoảng 60 loài muỗi Anopheles truyền bệnh trên thế giới.
