CHIẾN TRANH HY LẠP – BA TƯ
Cự ly chạy ma ra tông (marathon) vì sao lại qui định là 42,195 kilômét? Chuyện này vốn có liên quan đến cuộc chiến tranh Hy Lạp – Ba Tư (Hy – Ba).
Giữa thế kỷ VI trước Công nguyên, trên cao nguyên Iran đã hưng khởi một quốc gia mới, đó là Ba Tư. Ba Tư lần lượt chinh phục được Tây Á, Trung Á và Ai Cập. Trong các dân tộc bị chinh phục, có một số là người Hy Lạp sống trên bờ biển phía tây Tiểu Á. Họ bất mãn với ách thống trị của Ba Tư, đã võ trang khởi nghĩa, lại được các thành bang Hy Lạp như Athena v.v...giúp đỡ, và thế là họ mở màn cho cuộc chiến tranh Hy Lạp – Ba Tư. Vương quốc Ba Tư muốn mở rộng thêm bờ cõi, đã gây cuộc chiến tranh xâm lược Hy Lạp. Lịch sử gọi cuộc chiến tranh đó là cuộc chiến tranh Hy – Ba.
Cuộc tiến công xâm lược đầu tiên xảy ra vào năm 492 trước Công nguyên. Hải quân Ba tư vì gặp bão, phần lớn binh sĩ làm mồi cho cá, nên thất bại. Ít lâu sau vương quốc Ba Tư là Darius lại chuẩn bị cuộc viển chinh mới, rồi cho sứ thần tới các nước Hy Lạp đòi “đất và nước”, tức là đòi Hy Lạp đầu hàng. Trước sức ép đó, nhiều thành bang đã phải dâng “đất và nước”. Chỉ có Athena và Sparta là kiên quyết kháng chiến. Họ bắt những thần đến dụ hàng đưa vào rừng sâu hoặc quẳng xuống giếng để họ “tự đi lấy đất và nước”.
Quân của Darius đổ bộ lên đồng bằng Marathon nằm ở phía đông bắc thành Athena, nhà vua bèn lập tức cử một vạn bộ binh đi chặn đánh. Các tướng cầm quân đã khôn khéo bố trí đội hình tác chiến, quân chủ lực chia ra hai bên, giữa bố trí các lực lượng không phải chủ lực. Cuộc chiến bắt đầu. Quân Ba Tư xông thẳng vào giữa đội hình quân Athena, nhưng hai cánh bên bị đánh tan nên bị kẹp giữa vòng vây. Bị đánh thọc sườn, Quân Ba Tư mặc dù đông vẫn không chống lại nổi đành hốt hoảng tháo chạy. Đó là trận Marathon nổi tiếng trong lịch sử.
Tưng bừng trong niềm vui chiến thắng, quân Athena cử một liên lạc viên về báo tin cho các bộ lão trong thành. Để nhanh chóng hoàn thành sứ mạng vẻ vang này, người liên lạc viên đã chạy một mạch mấy chục cây số, khi đến được quảng trường đang tập trung đông đủ dân chúng thành Athena, anh ta chỉ nói được một câu “chúng ta được cứu rồi” thì đứt hơi lăn ra chết. Để kỷ niệm sự kiện này, Đại hội thể thao Olympic lần thứ nhất tổ chức năm 1896 đã thêm một môn thi mới, đó là môn thi chạy đường trường Marathon. Điểm xuất phát là chiến trường Marathon, đích là Athena. Sau này người ta qui định cự ly của môn chạy Marathon là 42,195 kilômét.
Thắng lợi của trận Marathon chưa kết thúc được cuộc chiến tranh Hy - Ba. Ba Tư sau này còn tổ chức một cuộc tiến công qui mô lớn hơn, lục quân tới trăm vạn, chiến thuyền hơn nghìn chiếc, Trước một kẻ đích hùng mạnh như vậy, các nước Hy Lạp đã liên hiệp lại để chiến đấu, cuối cùng đã đập tan cuộc chiến công của quân thù, bảo toàn được nền độc lập của mình.
