CUỘC CHIẾN TRANH TRĂM NĂM ANH – PHÁP
Từ sau năm 1066, khi công tước Normandie (Pháp) chinh phục được nước Anh và trở thành quốc vương nước Anh, giữa các chúa phong kiến hai nước Anh Pháp luôn xảy ra những chuyện xích mích, tranh chấp về vấn đề thừa kế ngôi vua và đất đai. Những xung đột này cuối cùng dẫn tới cuộc chiến tranh giữa hai nước kéo dài trong suốt hơn một trăm năm. Lịch sử gọi đó là ''cuộc chiến tranh trăm năm''.
Trong hai thế kỷ XII và XIII, quốc vương Pháp dần dần đã thu hồi lại được một phần lãnh thổ rộng lớn mà nhà vua Anh chiếm cứ trên đất Pháp. Nhưng việc nước Anh vẫn còn chiếm một phần miền nam nước Pháp đã trở thành trở ngại lớn nhất trong việc thống nhất về chính trị của nước Pháp. Ngoài ra, Anh và Pháp còn tranh giành nhau vùng Flandres trù phú. Flandres là vùng đất ngày nay nằm ở bắc Pháp và Bỉ, hồi thế kỷ XIV là khu vực thương nghiệp và thủ công nghiệp phát đạt nhất ở châu Âu.
Năm 1337, vua Pháp Philippe II tuyên bố thu hồi phần đất đai của vua Anh ở Pháp, trong khi Edward III nhân danh cháu ngoại vua Pháp Philippe IV để tranh giành ngôi vua Pháp, nên cuối cùng đã dẫn tới cuộc chiến tranh này.
Năm 1340, hải quân Anh đánh tan hạm đội Pháp, khống chế được eo biển Anh. Sau đó, quân Anh bắt đầu tiến công Pháp, chiến tranh nổ ra trên đất Pháp. Năm 1346, hai bên đánh nhau ở Crécy V, quân Pháp thua to. Năm sau, quân Anh chiếm được cảng Calais, biến hải cảng này thành cứ điểm của Anh trên đại lục châu Âu. Năm 1356, trận đánh lớn thứ hai giữa quân hai bên diễn ra ở Poitiers, Pháp thiệt hại nặng, vua Pháp Jean trở thành tù binh, nước Pháp buộc phải cầu hòa. Năm 1360, hai nước Anh - Pháp ký kết hòa ước Platini, vua Anh chiếm được một khu vực lãnh thổ rộng lớn trên đất Pháp nên đã từ bỏ yêu sách giành ngôi vua nước Pháp. Chiến tranh tạm thời chấm dứt.
Năm 1364, Jean chết trong nhà tù ở Anh, con là Charles lên kế vị, xưng hiệu là Charles V (1364 - 1380). Năm 1369, chiến tranh lại bùng nổ. Thời kỳ đầu Pháp giành được nhiều thắng lợi lớn. Đến năm 1380, Pháp hầu như thu phục lại được toàn bộ đất đai đã mất. Năm 1396, đôi bên ngưng chiến và ký kết một hiệp định đình chiến trong 28 năm.
Năm 1415, nội bộ tập đoàn thống trị Pháp lục đục, Anh thừa cơ gây lại chiến tranh. Tháng 8 năm 1415, vua Anh Henri V đích thân chỉ huy sáu vạn đại quân đổ bộ lên Normandie (Pháp). Tháng 10, hai bên hội chiến ở Azincourt, đông nam Caeais, quân Pháp đại bại. Nhưng Henri V đã không thừa thắng tấn công Paris, lại rút quân về nước, bình tĩnh chờ đợi sự chia sẽ sâu sắc hơn nữa trong tập đoàn thống trị Pháp. Năm 1420, Henri V lấy con gái vua Pháp Charles VI làm vợ và buộc vua Charles ký điều ước thừa nhận ông là người kế ngôi vua ở Pháp. Bất ngờ, tháng 8 năm 1422, vua Anh Henri V đột nhiên chết. Tháng 10 cùng năm, vua Pháp Charles VI cũng qua đời. Con trai của Henri V là Henri VI tuy lên thừa kế ngôi vua Pháp theo điều ước đã ký kết, nhưng Henri VI khi đó mới chỉ là đứa bé vừa tròn 10 tháng tuổi. Cùng lúc đó, con trai của Charles VI ở miền nam nước Pháp cũng tuyên bố kế vị. Lịch sử gọi ông vua này là Charles VII. Nước Pháp xuất hiện tình trạng có hai vua song song tồn tại, ngọn lửa chiến tranh lại bùng lên.
Năm 1428,Anh một lần nữa tiến công nước Pháp. Quân Anh nhanh chóng đánh chiếm miền Bắc nước Pháp, bao vây Orléans cửa ngõ thông xuống miền nam. Chính lúc đó, dân chúng Pháp đã đứng lên anh dũng kháng chiến dưới quyền chỉ huy của người nữ anh hùng - Jeanne d' Are. Nhờ sự ủng hộ của đạo quân nông dân do Jeanne d' Are chỉ huy, Charles VII mới chuyển bại thành thắng, năm 1436 thu phục được Paris. Năm 1453, quân Anh Pháp quyết chiến ở gần Bordeause, toàn bộ quân Anh bị tan rã, toàn bộ đất đai của Anh ở Pháp trừ Calais đều bị Pháp thu hồi. Cuộc chiến tranh trăm năm giữa Anh - Pháp đến đây kết thúc.
