GALILEI NÓI VỀ CHUYỂN ĐỘNG CỦA CÁC VẬT BỊ NÉM ĐI
Tiếp sau vấn đề chuyển động thẳng của vật, Galilei bắt tay giải quyết vấn đề vật chuyển động theo quỹ đạo cong. Chuyển động của vật được ném đi theo phương nằm ngang được ông mô tả là được cấu thành từ chuyển động thẳng đều không bị cản trở theo phương nằm ngang và chuyển động rơi tự do nhanh dần đều theo phương thẳng đứng xuống phía dưới do trọng lực gây ra. Bằng cách ấy chính Galilei đã đưa vào vật lý một nguyên lý mới: nguyên lý tổng hợp (cộng) chuyển động.
Định luật này cho phép ông giải quyết tốt đẹp bài toán cơ bản của đạn đạo, tìm ra dạng quỹ đạo của vật ném đi theo phương nghiêng với phương nằm ngang. Nó có dạng đường cong parabôn - điều chưa từng được ai chỉ ra. Trước ông người ta cũng chỉ nêu nhận xét rằng đó là một đường cong nào đó. Ông cũng chứng minh rằng để ném vật đi xa nhất với cùng một vận tốc, thì cần góc ném là 45o. Một trong những người tham gia ''Đối thoại'' (tác phẩm của Galilei) đã nhận xét: “Thật đáng ngạc nhiên và khâm phục các chứng minh đầy thuyết phục về mặt toán học... Tôi từng nghe lời nhận xét về tầm bắn xa nhất của đạn pháo là ở điểm chia thứ sáu của thước đo góc, hay ở góc bằng nửa góc vuông. Nhưng hiểu rõ nguyên nhân vì sao như vậy thì bổ ích hơn nhiều so với một lời xác nhận đơn giản của những người ''mục sở thị'' hoặc so với việc làm nhiều thí nghiệm...''. ''Nhận thức được nguyên nhân của một hiện tượng thôi - người cùng đối thoại đáp cũng cho trí tuệ chúng ta thêm khả năng vươn lên khám phá và lý giải các hiện tượng khác mà không phải viện đến thực nghiệm''.
Sự giác ngộ về giá trị và ý nghĩa của lý luận, lý thuyết đã được hình thành như vậy. Khoa học đã có được năng lực tiên đoán dự báo. ''Chỉ đến bây giờ - Galilei viết - mới mở ra được cánh cửa cho những nghiên cứu mới, những nghiên cứu mà kết quả của chúng có thể sẽ là vô số những kết luận và hệ luận bất ngờ, nếu như trong tương lai chủ đề đó được các nhà khoa học khác xem xét một cách thấu đáo''.
Nhà bác học vĩ đại đã không được nhìn thấy quyển sách của đời mình. Khi cuốn sách được in ra năm 1638 thì ông già Galilei 74 tuổi đã bị mù hoàn toàn. Nhưng ông ý thức rất rõ số phận của nó: ''Luận văn này mở ra con đường để sáng tạo nên một ngành khoa học rộng lớn và cực kì quan trọng, và việc khám phá những bí ẩn còn lại là dành cho những trí tuệ ham hiểu biết của các nhà khoa học mai sau''. Đó là lời tiên tri, lời di chúc độc đáo cho những thế hệ tiếp bước ông trên đường khoa học.
