MIGUEL DE CERVANTES (1547 - 1616)
Miguel de Cervantes (Miguel đê Xervantes) là nhà văn thời đại Phục Hưng của Tây Ban Nha, sinh ra trong một gia đình quý tộc bậc trung ở thị trấn gần thủ đô Madrid. Đến đời cha làm nghề thầy thuốc. Lúc nhỏ, Cervantes học ở ngoại ô, sau lớn mới tới thủ đô và phấn đấu học xong Đại học. Năm 22 tuổi, Cervantes sáng tác tập thơ xonnê tặng Hoàng hậu Iraben, vợ Vua Philippe II (1569). Từ đó chàng trai trẻ được Hồng y giáo chủ Accavina nhận làm thư ký và được theo về Italia. Chính ở đây, ngay sau khi cha Cervantes mất, ông ra nhập quân đội. Năm 1571, trong trận thủy chiến với quân Thổ Nhĩ Kỳ, ông bị thương cụt tay trái. Mãi đến năm 1575 mới được giải ngũ. Trên đường trở về Tây Ban Nha, ông bị quân Thổ Nhĩ Kỳ bắt đưa sang Angér như một kẻ nô lệ, mãi đến năm 1580 mới được giải thoát. Do sống thiếu thốn, Cervantes lại xin nhập ngũ. Năm 1584, ông mới ra quân, lấy vợ. Năm 1587, ông xin làm thân viên thu mua quân lương, quân nhu. Trong thời gian này ông sáng tác nhiều vở kịch nhưng đều không có tiếng vang. Vẫn do túng thiếu, Cervantes lại bị hai lần vào tù vì bị khép tội ăn cắp và lạm tiêu công quỹ. Trong các năm 1597-1602, cảnh nghèo khó bám riết lấy ông đến mức ông phải cho cả vợ vào Tu viện kiếm miếng ăn qua ngày. Mặc dù sống cùng cực nhưng Cervantes vẫn đam mê viết văn. Trong năm 1562-1565, ông hoàn thành truyện Đôn Kihôtê phần đầu, nhưng sau có kẻ giả mạo cho in phần tiếp theo nên ông càng quyết chí để tỏ rõ tài năng. Lúc đầu, Tòa án giáo hội cấm in cho nên đến khi Cervantes sắp qua đời sách mới được xuất bản. Mấy năm cuối đời Cervantes vẫn luôn sống trong cảnh túng thiếu cùng cực. Ông mất ngày 23 tháng Tư 1616. Ở đời, kể cũng không nhiều những nhà văn sống triền miên vất vả suốt đời như Cervantes.
Tác phẩm của Cervantes, ngoài tác phẩm xonnê (1569) tặng Hoàng hậu Idaben còn có truyện dài Đôn Kihôtê (phần I in 1605, phần II in 1615); Thư bằng văn vần gửi Matêô Vaxkê (1613), trường ca Cuộc du ngoạn lên đỉnh núi Pacnaxơ trình bày cách đánh giá của ông về một số nhà văn đương thời (1613); tập truyện ngắn: truyện Làm gương gồm 12 truyện (1614); truyện Cuộc chu du của Pecdilex và Xơđixinunđa (1616) song không mấy thành công và bỏ dở dang truyện Galatê...
Tác phẩm xuất sắc nhất của Cervantes là thiên tiểu thuyết Đôn Kihôtê bao gồm hai phần với 15 chương được viết dòng dã trong mười năm trời. Cốt truyện mang màu sắc giả tưởng, kể về chàng quý tộc nghèo Kihađa mắc bệnh vĩ cuồng vì say mê các truyện kiếm hiệp nên quá mụ mẫm, lúc nào cũng tưởng mình là người hùng trong thiên hạ. Trong ảo tưởng, chàng đã đánh nhau với cối xay gió, đã giáo chiến với các đối thủ tưởng tượng và dành được những thắng lợi hoang tưởng. Cuối cùng, kiệt sức vì những cuộc phiêu lưu, chàng hiệp sĩ Đôn Kihôtê xứ Mantra trở về nguyên dạng ông lão nghèo hèn Kihađa. Đến lúc này lão mới tỉnh ngộ về sự tai hại do những truyện kiếm hiệp hoang đường, bèn viết lại di chúc trước khi qua đời. Đặt trong sự phát triển chung của tiểu thuyết thế giới, Đôn Kihôtê được coi là một kiệt tác. Tác phẩm chế giễu tàn dư của lý tưởng hiệp sĩ phong kiến, báo hiệu sự xuất hiện của thời đại Phục Hưng với những con người mới, tính cách và nghị lực mới.
