NỮ THẦN NÔNG ĐÊMÊTE
Nữ thần Đêmête là chị gái của thần Dớt vĩ đại. Nàng được thần Dớt trao cho quyền cai quản mùa màng và nghề nông dưới Hạ Giới. Nàng thường đi đây đi đó để dạy cho loài người nghề trồng trọt, chăm lo cho đất đai màu mỡ, cho cây cối ra hoa kết trái. Không có nàng thì đất đá trở nên khô cằn và cây cối khô héo mà chết. Với quyền năng này, nàng trở thành người bạn thân thiết của loài người và được người đời sùng kính tôn làm nữ thần Nông.
Nữ thần Đêmête vĩ đại có với thần Dớt một người con gái vô cùng xinh đẹp tên là Perxêphônê. Một hôm, Perxêphônê cùng các tiên nữ chơi đùa hái hoa trên cánh đồng Enna tại đảo Xichilia (gọi theo tiếng Pháp là đảo Xixin, thuộc Italia bây giờ) thì bị thần Diêm Vương Hađêx bắt cóc đem về làm vợ.
Nữ thần Đêmête vô cùng đau khổ vì tự nhiên bị mất đi đứa con gái duy nhất hết mực yêu quý của mình. Nàng mặc cho mình bộ đồ tang rồi vừa khóc lóc thảm thiết vừa đi lang thang tìm kiếm con gái. Cuối cùng nàng được thần Mặt Trời Hêliôx cho biết là con gái nàng đã được thần Dớt gả cho thần Hađêx.
Nghe thế, nữ thần Đêmête lại càng đau buồn hơn. Nàng căm giận thần Dớt đến tột độ bởi vì thần đã tự ý gả chồng cho con gái mà không hỏi ý kiến nàng. Nàng liền từ bỏ núi Ôlympôx, thay hình đổi dạng thành một người trần bình thường, mặc bộ đồ tang rồi bỏ mặc công việc coi sóc mùa màng, nàng vừa đi lang thang vừa khóc sướt mướt thật thảm thương.
Từ đó trên mặt đất cây cỏ khô hẻo dần. Rừng cây trụi lá, đồng ruộng cằn cỗi trơ trọi. Cả những cây hoa sặc sỡ cũng gãy gục úa tàn. Không còn một thứ cây nào sống sót. Nạn đói hoành hành khắp nơi. Đi đến đâu cũng chỉ nghe thấy tiếng kêu khóc vật vã của những con người khốn khổ trước cảnh điêu tàn. Loài người có nguy cơ bị diệt vong.
Thế là thần Dớt liền sai thần Hermêx xuống vương quốc Âm Phủ truyền lệnh của thần Dớt buộc thần Hađêx phải trả Perxêphônê về Dương Thế. Thần Hađêx đành phải đồng ý. Nhưng trước khi cho nàng về, thần Hađêx buộc Perxêphônê phải nuốt một hạt lựu, được coi là biểu tượng của cuộc sống hôn nhân vợ chồng. Bằng cách đó, Perxêphônê sẽ mãi mãi vẫn là vợ của thần Diêm Vương. Perxêphônê liền bước lên chiếc xe bằng vàng của chồng mình và cùng với Hermêx trở về Dương Thế.
Đêmête mừng vui khôn xiết. Nhưng vì Perxêphônê đã nuốt hạt lựu, cho nên dù thế nào thì nàng cũng vẫn là vợ của thần Diêm Vương. Thần Dớt liền quyết định rằng hàng năm Perxêphônê được sống sáu tháng với mẹ mình, còn sáu tháng nàng phải sống với chồng dưới Âm Phủ.
Từ đó, nữ thần Đêmête lại làm cho đất đai sinh sản. Cây cối lại đâm chồi nảy lộc, ra hoa kết trái. Núi rừng lại được phủ một màu xanh tươi mát. Đồng ruộng lại cho những vụ mùa tốt tươi. Chim chóc muông thú mừng vui nhảy nhót. Cả thiên nhiên sống dậy chào đón hai mẹ con nữ thần Nông Đêmête vĩ đại - đó chính là thời điểm của mùa xuân và mùa hạ.
Nhưng đã đến lúc Perxêphônê phải trở về với chồng dưới Âm Phủ. Thế là cứ mỗi lần như vậy là nữ thần Đêmête lại buồn rầu khoác bộ váy áo đen khóc lóc nhớ con. Cây cối úa vàng rụng lá, đồng ruộng trở lại hoang vu, mặt đất trở nên giá lạnh và bầu trời âm u buồn thảm - đó chính là thời điểm của mùa thu và mùa đông. Cả thiên nhiên như đang chia sẻ nỗi nhớ con kéo dài suốt sáu tháng trời của nữ thần Đêmête nặng tình mẫu tử. Để rồi đến năm sau, cả thiên nhiên lại bừng tỉnh khi Perxêphônê trở về, đem lại một mùa xuân rực rỡ tràn trề sức sống cho muôn loài. (Trong thần thoại La Mã nữ thần Đêmête có tên gọi là Chêrêx).
