NGƯỜI CO
Hiện có 27.776 người. Địa bàn cư trú ở các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi. Thuộc nhóm ngôn ngữ Môn-Khơme (ngữ hệ Nam Á), gần gũi các dân tộc Hrê, Ba Na, Xê Đăng…
Kinh tế rẫy là nguồn sống chủ yếu. Canh tác theo hình thức phát rừng, đốt, chọc lỗ tra hạt giống, tuốt lúa bằng tay. Quế của người Co nổi tiếng lâu đời. Hình thức vật đổi vật được ưa thích. Chăn nuôi trâu, lợn, gà để cúng tế. Mỗi nhà đều nuôi chó. Đồ đan đẹp và phong phú.
Bữa ăn thông thường là cơm gạo tẻ, muối ớt, rau rừng, thịt cá. Đồ uống là nước lã, rượu cần. Tục hút thuốc lá còn phổ biến. Người Co ở nhà sàn dài, cửa ra vào ở hai đầu hồi. Làng dựng lưng chừng núi, ven các dòng sông suối, giữa thung lũng. Ngày nay, từng gia đình tách ra làm nhà riêng, ở nhà trệt giống người Việt. Phụ nữ mặc váy màu chàm. Đàn ông đóng khố, cởi trần.
Vai trò của già làng được kính trọng. Dân làng sinh sống trên một địa vực ổn định có ranh giới. Trong làng thường có quan hệ huyết thống hoặc hôn nhân với nhau. Hình thức hôn nhân phía bên chồng là phổ biến, nếu vợ chết có thể lấy tiếp em hoặc chị vợ. Người chết được đặt trong quan tài, chôn ở bãi mộ của làng, chôn kèm theo cả chiêng ché.
Những đỉnh núi cao được người Co gọi là núi Ông, núi Bà, cho rằng là nơi trú ngụ của thần linh. Hệ thống “ma” và “thần” rất đông: ma người chết bất bình thường, ma quế, ma cây đa, ma nước, ma bếp lửa… Lớn nhất là lễ hội đâm trâu.
Dùng lịch âm, nhưng chỉ có 10 tháng. Người Co dùng phổ biến bộ chiêng 3 chiếc. Nhạc cụ có trống, các loại đàn, nhị. Hát giao duyên được đặc biệt ưa thích. Vốn văn học dân gian khá phong phú với huyền thoại, truyền thuyết, ngụ ngôn. Con rối làm bằng gỗ khá đặc sắc.
