NGUYÊN TỬ LÀ CÁC HẠT NHỎ NHẤT TRONG BIẾN ĐỔI HÓA HỌC
Nếu đem một hạt đường chìa thành hai nửa, ta sẽ có mỗi nửa, là một hạt đường nhỏ hơn. Lại chia mỗi nửa thành đôi ta lại có các hạt đường lại càng nhỏ hơn nữa. Nếu tlếp tục chia ta sẽ có các hạt đường ngày càng bé, nhưng chúng vẫn ngọt cũng như các tính chất khác của đường không hề thay đổi. Liệu có thể chia nhỏ đến vô tận không? Đó là câu hỏi khó được đặt ra từ lâu đời. Từ thời cổ Hy Lạp cũng như Trung Quốc cổ đại đã có hai ý kiến tranh luận. Một số người cho rằng có thể chia nhỏ vật chất đến vô hạn, có một số khác thì có ý kiến trái lại không thể. Không ai trong hai nhóm người này có thể có cách thuyết phục được đối phương. Trải qua hơn 2000 năm khi các nhà khoa học đề ra khái niệm phân tử và nguyên tử, vấn đề này mới được giải quyết ở mức độ nhất định. Đem một hạt đường chia nhỏ liên tục đến mức độ nào đó thì sẽ không phân chia nhỏ được nữa. Nếu cứ lại tiếp tục chia nhỏ nữa thì ta sẽ không được hạt đường, phần tử cuối cùng không chia nhỏ được nữa đó là phân tử. Nếu lại đem phân tử chia nhỏ ta sẽ được nguyên tử, nguyên tử sẽ không có các tính chất mà vật chất vốn có trước khi ta đem phần chia.
Nếu ta đem một phân tử nước phân chia ta sẽ được các nguyên tử và có hai bộ phận: Một bộ phận là hai nguyên tử nhỏ là nguyên tử hydro, một nguyên tử lớn là oxy. Như vậy một phân tử nước do hai nguyên tử hydro và một nguyên tử oxy cấu tạo nên.
So với phân tử nước thì nguyên tử hydro và nguyên tử oxy là những hạt nhỏ hơn.
Vật chất trên thế giới có hàng trăm hàng vạn loại thì cũng sẽ có hàng trăm hàng vạn loại phân tử. Nhưng các loại nguyên tử cấu tạo nên phân tử thì lại không đến nỗi quá nhiều. Tuyệt đại đa số vật chất đều do mấy chục loại nguyên tử tạo thành. Ví dụ phân tử nước là do các nguyên tử hydro và oxy tạo nên phân tử oxy trong không khí là do hai nguyên tử oxy tạo nên. Phân tử các bon đioxyt (CO2) cũng có hai nguyên tử oxy.
Các nguyên tử oxy thì kết hợp với các nguyên tử khác sẽ tạo thành các phân tử khác nhau. Nếu ta đem các phan tử nước, khí oxy, các bọn dioxyt cùng các phân tử chứa oxy khác phân giải ra ta sẽ có nguyên tố oxy: Các phân tử của hàng triệu vật chất trên thế giới đều do hơn 100 loại nguyên tố cấu tạo rên, hơn nữa chủ yếu chỉ do mấy chục loại nguyên tố tạo nên. Nguyên tử là hạt nhỏ nhất của vật chất còn giữ được các tính chất của nguyên tố. Tóm lại nguyên tử là các hạt nhỏ nhất trong các biến đổi hóa học.
