CÁC BON C14 - NGUYÊN TỐ ĐỒNG VỊ ĐO ĐƯỢC NIÊN ĐẠI
Các nhà khảo cổ Ai cập trên dãy núi cách sông Nil không xa đã tìm thấy một hang núi, trong đó có một cột nhỏ có niên đại hơn 6000 năm. Dựa vào tính phóng xạ của các bon C14 nên các nhà khoa học xác định được niên đại của cây cột.
Các nhà khoa học nhìn thấy một trái cây một lá cỏ, một ít mặt ong, một mẩu nội tạng của cơ thể người, một mẩu móng tay, cứ 6 x 10l2 nguyên tử các bon sẽ có một nguyên tử các bon C14. Cứ mỗi phút nguyên tử loại này sẽ phóng xạ 16 hạt (hạt bêta) sẽ biến thành một đồng vị khác của nguyên tố các bon. Giả sử sinh vật (động vật hay thực vật) còn sống thì nếu số nguyên tử C14 bị giảm bao nhiêu sẽ lập tức được bổ sung bằng bấy nhiêu nguyên tử C14 nên số lượng C14 vẫn không thay đổi. Nếu như có người nào dó chặt cây, cây này bị chết thì số nguyên tử C14 bị giảm sẽ không được bổ sung nữa, nên số nguyên tủ các bon C-1 4 ngày càng giảm. Vì vậy số nguyên tử các bon C14 sẽ giảm liên tục. Điều cần biết từ các cây còn sống số nguyên tử C- 14 mỗi phút loại nguyên tử này phóng ra l6 hạt dần dần bị phân huỷ đến lúc mỗi phút chỉ phóng ra 8 hạt . Thời gian để đến lúc chỉ còn một nửa gọi là ''chu kỳ bán rã'' phải đến 5730 năm. Vì vậy vào mấy nghìn năm sau, khi người tìm thấy cây bị chặt này nếu đem một mẫu gỗ đốt thành than rồi lấy gam dùng máy đo tính phóng xạ đo đếm số hạt phóng ra trong một phút, qua tính toán sẽ xác định được thời điểm mà cây bị chặt. Các nhà khảo cổ Ai cập đã dùng phương pháp này để xác định tuổi của cây cột
Phương pháp xác định niên đại dựa vào đo tính phóng xạ rất hữu ích. Sở dĩ người ta nói được rằng vào 5000 năm trước loài người đã biết dùng lửa, làm được giày cỏ, đó là thông qua việc đo phóng xạ cacbon C14 mà có. Theo khảo sát, vào thời kỳ xa xưa người Indian đã làm giầy cỏ để trong hang động. Trước khi họ quay về động thì đột nhiên hoả sơn phun lửa và lấp kín cửa hang. Ngày nay hang động này được các nhà khảo cổ phát hiện, họ đã dùng phương pháp các bon C14 xác định, là giày cỏ đã được làm ra từ 9600 năm về trước còn lưu lại. Dĩ nhiên ở đây còn có thể sai số, nhưng nói chung thì có thể là giày cỏ đã được làm ra từ 9400-9600 năm trước đây.
