Thành phố Pompei
Vào khoảng giữa trưa ngày 24-8-79 sau CN, trong lúc những người công nhân đã đặt được 81 chiếc bánh vào lò bánh mỳ ở Pompei, cách đó khoảng 10 dặm về phía Tây Bắc, tại một thành phố giàu có ven biển, một đứa trẻ nằm trong một chiếc nôi bằng gỗ đang đu đưa. Tại một điểm gần thị trấn La Mã này ở miền Nam Italia đột nhiên người ta nghe một tiếng nổ có sức công phá của một vụ nổ hạt nhân, từ núi Vesuvius phụt ra một cột hình nấm cao khoảng 12 dặm, một loại đá bọt được phun ra, tiếp theo sau là những đợt nham thạch phun trào ra, kèm theo những đám mây khí và tro bụi, làm cho mặt đất trở nên ngột ngạt, khó thở. Nham thạch đã chôn vùi Pompei xuống sâu 20 feet (1 feet = 0,3048m), nhấn chìm vùng Herculanum nằm kề sát bên Pompei dưới một lớp đá nóng chảy dày khoảng 60 feet. Tất cả chỉ diễn ra trong vòng 18 giờ. Một khoảng thời gian ngắn ngủi, núi lửa đã xoá đi trên bản đồ một vùng đất rộng của xứ Pompei và Herculanum với biết bao công trình xây dựng.
Ngày nay qua các cuộc khai quật, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy ở Pompei 81 hiện vật cũng như các vật dụng hàng ngày cùng với các nhà hàng, nhà thổ, nhà ở, nhà tắm công cộng của cảng sông giàu có này, từng là nơi sinh sống của 20.000 cư dân. Rất nhiêu người đã chết bị vùi sâu trong lòng đất. Những khuôn đúc hình người trong lớp nham thạch được hình thành khi những xác chết của các nạn nhân đã tiêu đi, còn giữ lại dáng vẻ và tư thế đau đớn của những con người xấu số này. Các bức tranh treo tường, tranh ghép và những khu vườn cây cảnh khai quật được cho thấy mức sống của người dân ở đây rất cao, đời sống thoải mái. Các đền thờ, các nhà hát và một sân khấu ngoài trời là những nơi mà người dân ở đây đến để tiến hành các hoạt động tín ngưỡng và giải trí.
Người La Mã có phong tục hoả táng do vậy những bộ xương này mang lại một cơ hội hiếm thấy cho việc nghiên cứu. Những khám phá này là nỗi ám ảnh đối với những ai được quan sát hình ảnh về những hàm răng nghiến chặt trong nỗi cơ cực, ngạt thở, mà không còn phương án cứu thoát... và là minh chứng nỗi kinh hoàng vô vọng của con người và mạng sống rất mong manh của họ. “Đây là một kiệt tác về nỗi xúc động”, người chỉ đại cuộc khai quật đã gọi đống xương kia như vậy. Đó là tấm bia cho tất cả mọi người.
Các di chỉ này được UNESCO ghi vào danh sách Di sản văn hoá thế giới năm 1997.
