TRƯỜNG ĐẠI HỌC TỔNG HỢP QUỐC GIA MOSKVA
MANG TÊN LOMONOSOV
Trường Đại học Tổng hợp quốc gia Moskva mang tên Lomonosov được coi là một trường Đại học lâu đời nhất của nước Nga. Trường được thành lập bởi sáng kiến và công lao của nhà Bác học Nga, Viện sĩ Mikhail Vasiltevits Lomonosov (1711-1765).
Trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva được thành lập năm 1755. Thời kỳ đầu, theo kế hoạch người sáng lập, trường có ba khoa: Triết học, Luật và Y học. Tất cả sinh viên bắt đầu học khoa học tại khoa triết - ở đó họ được chuẩn bị đầy đủ về kiến thức khoa học tự nhiên và nhân văn.
Trong nửa đầu thế kỷ XIX, trường đã chiếm vị trí quan trọng trong đời sống xã hội Nga. Bước chuẩn căn bản của trường diễn ra sau sự sụp đổ của chế độ nông nô 1861 và sự vận động của nước Nga tiếp theo chủ nghĩa tư bản. Thời kỳ cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, nhiều nhà khoa học lớn như K.A. Timiriazev, A.P.Pavlov, N.E.Zhukovski... đã sống và làm việc tại trường.
Số phận của trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva cũng thay đổi theo lịch sử đất nước. Sau cách mạng tháng Mười Nga (1917), trường có những thay đổi đáng kể, từ năm 1919, trường được đầu tư theo kinh phí Quốc gia. Để tạo điều kiện cho con em lao động (công nhân và nông dân) được học tập, từ năm 1919 trường có mở thêm Khoa dự bị công nhân tại trường (khoa này tồn tại đến năm 1963). Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva đã trải qua những khó khăn lớn trong những năm hai mươi, ba mươi; tuy nhiên nó vẫn tiếp tục phát triển. Đến năm 1941, riêng hệ chính quy đã có 5.000 sinh viên; hơn 30 Giáo sư và cộng tác viên khoa học của trường đã trở thành Viện sĩ chính thức Viện Hàn lâm khoa học Liên Xô.
Cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại 1941-1945 là một thử thách với Liên bang Xô Viết. Ngày 25-6-1941 đã có những sinh viên đầu tiên của trường tình nguyện ra mặt trận. Sau gần hai năm sơ tán, mùa Xuân 1943, trường trở về Moskva. Trong thời kỳ chiến tranh, trường vẫn đào tạo hơn 3.000 sinh viên thành các nhà chuyên môn. Các nhà khoa học của trường đã có nhiều cống hiến quan trọng cho công cuộc bảo vệ tổ quốc và phát triển kinh tế. Trên các mặt trận trong chiến tranh, đã có hơn 5.000 sinh viên của trường tham gia và có hơn 1000 người được nhận các huân chương, huy chương.
Sau Đại chiến Thế giới lần thứ hai, Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva có điều kiện phát triển. Cuối những năm bốn mươi, đầu những năm năm mươi đánh dấu một bước thay đổi căn bản cơ sở vật chất của trường. Trên Đồi Lênin, đã xây dựng tòa nhà chính của trường; ngày 1 tháng chín 1953, các nhà khoa học bắt đầu làm việc trong tòa nhà mới với các giảng đường, phòng thí nghiệm mới. Quy mô của trường lúc này lớn hơn 5 lần so với trước chiến tranh. Giữa những năm năm mươi, trường mở thêm nhiều khoa mới (Tâm lý, Toán máy tính – Điều khiển học, Thổ nhưỡng) và Viện ngôn ngữ phương Đông (đến năm 1972 đổi tên thành Viện các nước Á – Phi trực thuộc trường). Số lượng sinh viên tăng đáng kể từ 13.000 (năm 1953) tới 26.000 (năm 1992).
Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva trở thành một trung tâm đào tạo sinh viên và nghiên cứu Quốc tế. Từ năm 1959 có nhiều người nước ngoài học tiếng Nga tại trường, do đó Khoa dự bị cho người nước ngoài được thành lập.
Tính từ năm 191 đến nay, trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva đã cho ra lò gần 180.000 nhà chuyên môn; 35.000 Phó Tiến sĩ khoa học các ngành kinh tế, văn hóa giáo dục cho đất nước.
Hiện nay, trường là một trung tâm lớn nhất của công tác giáo dục - đào tạo trên các lĩnh vực khoa học và văn hóa.
Trường hiện có 19 khoa và 8 viện nghiên cứu trực thuộc; 300 bộ môn thuộc các ngành khoa học khác nhau. Theo thống kê mới thất, trường có 26.000 sinh viên theo học các ngành, gần 7.000 nghiên cứu sinh và gần 5.000 nhà chuyên môn đang nâng cao trình độ chuyên môn của mình. Trường có một đội ngũ giáo viên hùng hậu gồm 4.000 Giáo sư, giảng viên và 5.000 cộng tác viên khoa học đang làm việc tại trường. Tổng số người giúp việc và phục vụ lên tới 15.000 người.
Hàng năm, tại trường có khoảng 1.500 nghiên cứu sinh bảo vệ luận án Phó Tiến sĩ và 250 người bảo vệ luận án Tiến sĩ. Trong công tác đào tạo, trường chú ý đến phương pháp tự học, học gắn liền với thực tiễn. Sinh viên của trường có thể theo học chương trình tự chọn - cá nhân, nghĩa là học và nghe giảng cùng lúc vài chuyên ngành ở các khoa khác nhau. Một trong những đặc thù của quá trình giáo dục đào tạo ở trường là sự thống nhất giữa học với bước đầu công tác nghiên cứu khoa học ở các Khoa Lịch sử, Kinh tế, Luật, Xã hội học, Báo chí, Tâm lý có hình thức đào tạo tại chức và hàm thụ.
Trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva có nhà xuất bản riêng, hàng năm in khoảng 400 đầu sách giáo khoa, phổ biến khoa học, văn học; số lượng khoảng 3 triệu bản. Thư viện của trường có quy mô lớn, được mang tên Gorki với gần 8 triệu bản sách, trong đó có hơn 2 triệu bản sách văn học bằng các thứ tiếng. Thư viện phục vụ khoảng 55 nghìn người đọc.
Trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva có quan hệ Quốc tế rất rộng rãi với nhiều trường Đại học có tiếng trên thế giới ở các lục địa Á, Phi, Mỹ... Trường đã có quan hệ với 60 Trung tâm, Tổ chức khoa học Quốc tế.
Năm 1946, lần đầu tiên có sinh viên nước ngoài đến học tại trường. Hiện nay có gần 2000 sinh viên và nghiên cứu sinh nước ngoài học và nghiên cứu tại trường. Trường đã giúp đào tạo các nhà chuyên môn cho nhiều nước trên thế giới. Hiện tại trường đang thực hiện đề án Nhân khẩu học theo chương trình của Liên hợp quốc và chương trình Thủy văn học của Unesco và xây dựng Trung tâm công nghệ sinh học Quốc tế, Trung tâm khoa học Laze Quốc tế hoàn chỉnh hệ thống giáo trình và Hội nghị chuyên đề bằng tiếng Nga cho các giáo viên nước ngoài. Năm 1991, Trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva mở thêm Viện khoa học và văn hóa Đức và các trường khác trong trường (Trường tổng hợp Nga - Mỹ, Trường Tổng hợp Pháp). Đã có có nhà khoa học, nhà hoạt động chính trị và Nhà nước nổi tiếng thế giới được chọn làm Tiến sĩ, Giáo sư danh dự của Trường Đại học Tổng hợp Moskva. Ngược lại nhiều nhà khoa học lớn của trường được công nhận là Viện sỹ và Giáo sư danh dự của các Viện Hàn lâm Khoa học và các trường Đại học Tổng hợp lớn của thế giới.
Trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva mang tên Lomonosov là một Trung tâm khoa học - văn hóa lớn xứng đáng với tên tuổi người sáng lập ra nó. Lịch sử của trường đã ngót 250 năm - đó là một lịch sử lâu đời, vinh quang làm vinh dự cho nước Nga cổ kính xưa và nay.
BÙI VIỆT THẮNG
