Truyện Và Kí Chương 19
ĐÁNH DU KÍCH NHƯ ĐÁNH CỜ(*)
I
Một ụng già, một sợi dõy,
Làm cho điờu đứng một bầy địch nhõn.
Một người nụng dõn ở tỉnh Hồ Bắc, tờn là Trần Trớ, vỡ già yếu mà khụng được vào đội du kớch. ễng Trớ nghĩ rằng già yếu cũng là quốc dõn. Quốc dõn thỡ phải giỳp nước khỏng chiến, khụng được vào bộ đội, một mỡnh ta cũng đỏnh du kớch được.
Một đờm, trời tối như mực, lại thờm mưa phựn, ụng Trớ ăn cơm xong rồi liền từ nhà ra đi. Vợ con hỏi ụng đi đõu, ụng núi qua chơi làng bờn cạnh. Vỡ muốn giữ bớ mật, nờn ụng phải núi dối. Kỳ thực ụng đi đỏnh du kớch.
Hụm trước, ụng Trớ đó dũ biết rừ ràng ở làng Kim cú 100 lớnh địch đúng. Xung quanh đồn, chỳng cắm cọc chăng dõy thộp và treo nhiều đục đạc, phũng đờm bị du kớch đỏnh ỳp, đục đạc kờu ầm ĩ, chỳng sẽ biết mà chống giữ. Gần đồn thỡ cú một đỏm nghĩa địa...
Tối hụm đú, ụng Trớ khe khẽ bũ đến gần đồn, cột dõy thừng vào một sợi dõy thộp, rồi lại khe khẽ bũ ra nỳp vào nơi nghĩa địa.
Chừng 9,10 giờ tối, ụng Trớ cầm dõy thừng giật mấy cỏi. Đục đạc kờu om sũm, quả nhiờn lớnh địch nghe tiếng động tưởng du kớch đỏnh vào. Trời lại tối đen khụng trụng thấy gỡ hết. Lớnh địch ra sức bắn một hồi lõu, khụng thấy du kớch xung phong, mới dỏm thụi bắn.
Cỏch vài tiếng đồng hồ, ụng Trớ lại giật. Lớnh địch lại bắn. Mỗi lần ụng Trớ giật là mỗi lần giặc bắn tứ tung.
Bốn, năm lần như thế, thỡ trời gần sỏng. ễng Trớ bũ vào mở dõy thừng ra, cuộn lại tử tế rồi đi đường tắt về nhà, bỡnh yờn vụ sự. Chỉ mất ngủ một đờm mà ụng Trớ đó làm cho địch hao tổn bao nhiờu tinh thần, và mất hàng vạn viờn đạn chỉ nhờ một sợi dõy!
II
Tuổi nhỏ mà gan thỡ to
Đem hai thứ trứng bỏn cho quõn thự.
Em Nam 11 tuổi là nhi đồng làng Thượng Xỏ. Em giỳp việc giao thụng cho đội du kớch. Nhưng mỗi khi đi đỏnh ỳp, đội trưởng khụng dỏm cho em đi theo, vỡ em cũn ớt tuổi..
Ngày gần hết, địch kộo đến gần làng Hạ Xỏ. Dõn làng đó làm "vườn khụng nhà trống", của cải, trõu bũ, lương thực đó sơ tỏn sạch. Địch khụng tỡm được một hạt gạo, một con gà nào, đúi lắm. Muốn đi nữa thỡ mệt quỏ rồi, và trời gần tối, khụng dỏm đi xa nữa.
Em Nam biết vậy, về nhà lấy ba quả trứng gà, đi xuống làng Hạ Xỏ. Gần đến cổng làng thỡ thấy 6, 7 lớnh địch đang thơ thẩn ở đú. Em Nam cố ý làm cho chỳng nhỡn thấy mấy quả trứng gà đang cầm ở tay.
Quả nhiờn, bọn lớnh địch thấy trứng thỡ ựa nhau lại. Khi chỳng đến gần em Nam chừng mươi thước, thỡ thỡnh lỡnh cú một tiếng nổ long tai điếc úc, và cả 6 tờn địch đó ngó lăn xuống trong vũng mỏu. Cũn Nam cũng biến đi đõu mất.
Sự thật là thế này: Khi em Nam đi xuống làng Hạ Xỏ, trong tay thỡ cầm ba quả trứng mà sau lưng thỡ giắt một quả lựu đạn. Khi bọn lớnh địch đến gần thỡ Nam tương quả lựu đạn vào giữa đỏm chỳng rồi vứt luụn cả trứng, chui nhanh vào bụi lẻn về nhà.
Quõn địch nghe tiếng nổ, tưởng là du kớch đó xụng đến, vội vàng kộo nhau ra bắn lung tung. Thế là một em bộ 11 tuổi chỉ mất cú ba quả trứng mà giết được 6 lớnh địch, lại làm cho lớnh địch hoảng sợ và hao tổn rất nhiều thuốc đạn.
Thường thường, cỏc em nhi đồng thấy địch đến đúng chỗ nào, thỡ chẳng những đi do thỏm rồi bỏo tin cho du kớch, cỏc em đú lại phao tin cho đến tai địch rằng mấy trăm nghỡn du kớch sắp từ đõu kộo đến, làm cho địch hoảng sợ khụng dỏm đúng lại trong làng.
III
Tuổi già, gan lại càng già,
Làm cho địch biết tay bà cao mưu.
Quõn địch kộo đến gần làng Phỳ Mỏ. Dõn làng làm xong "vườn khụng nhà trống" tản cư hết, trừ những thanh niờn thỡ nấp kớn ở cỏc bụi bờ, chờ dịp đỏnh ỳp quõn địch.
Bà cụ Trương, 70 tuổi, nhất định khụng chịu tản cư, dự con chỏu, bà con khuyờn dỗ mấy, bà cụ cũng khụng nghe. Bà cụ lại bảo con chỏu để lại một ớt lương thực và chăn chiếu. Thấy vậy, ai cũng tưởng bà cụ muốn ở lại lõu trong làng.
Quõn địch đến, lựng khắp làng, chẳng thấy vật gỡ ăn đươc. Khi đi đến nhà bà cụ Trương, thấy giường chiếu sạch sẽ, lại cú gạo, cú thức ăn. Hơn nữa cũn mấy chai rượu! Cố nhiờn, chỗ tốt như thế, phải để cho quan địch đúng.
Nào... tham mưu trưởng, gỡ gỡ trưởng, tất cả 9 người quõn địch đến đúng tại nhà bà cụ Trương. Trời tối, bụng đúi, chỳng lập tức bắt cụ Trương làm cơm cho chỳng ăn.
Chà! Thức ăn bà cụ làm khộo quỏ! Rượu của bà cụ ngon quỏ! Khụng ngon sao 9 người chưa uống hết hai chai mà đó gục lờn gục xuống. Sau nửa tiếng đồng hồ, chỳng đều nằm ngỏy khũ khũ.
Bà cụ thong thả cởi lấy 9 khẩu sỳng lục và mấy cỏi cặp da đựng giấy. ễi! Nặng quỏ, mang sao hết. Bà cụ chỉ mang được vài khẩu, cũn bao nhiờu thỡ giấu vào bụi kớn. Xong đõu đấy, bà cụ khúa trỏi cửa lại, nhen bốn gúc nhà bốn đỏm lửa, rồi lẻn ra khỏi làng.
Bọn thanh niờn thấy lửa chỏy đỏnh ỳp vào. Trong thỡ chỏy, ngoài thỡ du kớch ựa vào, mấy quan chỉ huy chết chỏy hết, quõn địch như rắn khụng đầu, người bị du kớch giết, người chạy trốn.
Thế là do mưu trớ và lũng hy sinh mà bà cụ đó 70 tuổi cũng đỏnh du kớch thắng lợi. Đội du kớch nam nữ trong làng lại nhờ được bà cụ Trương mà lấy được nhiều sỳng ống của địch.
*
Một bà cụ nữa thỡ giỳp đội du kớch một cỏch khỏc.
Lều bà cụ ở một bờn đường. Trờn đường đú, xe địch thường đi qua. Đội du kớch muốn đỏnh ỳp cỏc toỏn xe của địch, nhờ bà cụ do thỏm. Địch cú nhiều thứ xe, nào xe tăng, nào thiết giỏp, xe cam nhụng, v.v... Bà cụ khụng biết chữ để chộp, nhớ thỡ nhớ sao cho hết, mà tin tức khụng đớch xỏc thỡ du kớch khụng đỏnh được.
Bà cụ nghĩ ra một cỏch rất khộo. Cụ lấy mấy thứ đậu, đậu xanh, đậu đỏ, đậu trắng, v.v... Thấy một xe ụ tụ đi qua, cụ bỏ một hột đậu xanh vào một cỏi bỏt; một xe tăng đi qua thỡ bỏ một hột đậu đỏ. Mỗi thứ đậu đại biểu cho một thứ xe.
Mỗi ngày một lần, bà cụ bớ mật gửi cho đội du kớch một nắm đậu, khụng cần núi gỡ hết. Đội du kớch cứ xem nắm đậu mà đặt kế hoạch. Trận nào địch cũng bị thua.
Thế là: cú lũng sốt sắng yờu nước, thỡ khụng mưu cũng nghĩ ra mưu, khụng gan rồi cũng cú gan, mà ai cũng cú thể đỏnh du kớch, giỳp du kớch.
IV
Khụng sỳng thỡ đỏnh bằng dao,
Cú mưu, cú kế, sỳng nào thiếu chi.
Anh Nhõn là một học sinh, 23 tuổi, ở tỉnh S. Anh cựng 12 người cụng nhõn, nụng dõn và bạn học, tổ chức một tiểu đội du kớch, chỉ cú giỏo mỏc, chuyờn mụn đi phỏ hoại. Tuy phỏ hoại cú thành cụng, nhưng ai cũng băn khoăn vỡ khụng cú sỳng.
Một hụm, quõn địch kộo qua làng. Dõn làng biết trước đó làm "vườn khụng nhà trống", kộo lờn nỳi hết. Đội du kớch của anh Nhõn ở lại trong làng, bị quõn địch bắt làm phu chở khớ giới cho chỳng.
Mấy người đẩy xe nhỏ, chở lương thực và sỳng đạn đi trước, bốn người đẩy một khẩu đại bỏc đi sau. Quõn địch kộo đi sau hết. Trời nắng to, đường thỡ đường nỳi. Quõn địch mệt mỏi, chậm rói đi theo. Mấy người phu rỏn sức đẩy xe lờn nỳi.
Khi lờn đến một chỗ dốc rất cao, lại cú đường rẽ, thỡnh lỡnh cả xe, cả đại bỏc từ trờn lăn xuống như mưa sa, sấm dậy. Bọn lớnh đi trước trỏnh khụng kịp bị xe dằn chết hết. Bọn đi sau tưởng bị du kớch đỏnh ỳp, đõm đầu chạy hết.
Khẩu đại bỏc lăn xuống dốc rồi rơi xuống hố. Mấy xe lương thực, sỳng đạn thỡ chuồn vào rừng. Cũn mấy người cụng nhõn lẻn theo đường tắt mũ xuống hố, thỏo khẩu đại bỏc ra từng đoạn rồi mang về rừng.
Thế là đội du kớch anh Nhõn, chỉ cú hai bàn tay trắng, nhưng nhờ cú gan, cú mưu, mà giết được 20 lớnh, lấy được rất nhiều khớ giới.
Từ hụm đú, đội anh Nhõn chẳng những cú sỳng mà lại cú cả đại bỏc. Chẳng những đủ sỳng cho cỏc đội viờn mà lại cũn thừa sỳng và giỏo mỏc để mộ thờm đội viờn mới.
Hơn nữa, nhờ trận thắng lợi đú mà danh tiếng của đội lừng lẫy, càng được dõn chỳng ủng hộ và phỏt triển rất mau.
V
Du kớch mà cú mưu cao,
Ít người cú thể tiờu hao quõn thự.
Bốn chàng thanh niờn làng Ngũ Phỳc do anh Kha cầm đầu, hăng hỏi, muốn tổ chức đội du kớch. Nhưng khốn nỗi khụng cú sỳng ống, chỉ cú mấy con dao. Vả lại ớt tuổi, kờu gọi ớt người nghe. Song anh Kha là người bền gan, thường bảo ba người kia rằng: một là phải luyện tập, hai là do thỏm quõn địch, ba là phải chờ
dịp tốt.
Dịp tốt quả nhiờn đến, khụng phải chờ lõu.
Tại làng Đa Thọ, cỏch Đa Phỳc 14 cõy số, cú 50 lớnh địch đúng. Bốn thanh niờn ta dũ biết từng ly từng tớ chỳng nú canh gỏc thế nào, ăn ngủ thế nào, v.v...
Một đờm mưa to sấm sột như trời sa đất lở, bốn chàng thanh niờn lặng lẽ vỏc dao đi. Mũ gần đến cửa đồn, hai người bũ đến sau lưng hai tờn lớnh gỏc. Chưa đầy nhỏy mắt, hai tờn lớnh địch đó rơi đầu. Rồi thỡ bốn người, hai dao, hai sỳng, xụng vào đồn. Lỳc họ vào đồn thỡ như cọp vào bầy dờ, vỡ quõn địch đang cũn ngủ kỹ, tha hồ họ chặt.
Sau khi đó giết được hơn mười tờn địch, bọn kia tỉnh dậy mắt nhắm mắt mở, hoảng hốt khụng biết là du kớch đụng hay là ớt, đứa thỡ vơ được cỏi ỏo, đứa thỡ vơ được đụi giầy, rồi đõm đầu chạy.
Trận đú chỉ cú 4 thanh niờn, mà đốt được một cỏi đồn, giết được 25 tờn địch và lấy được hơn 40 khẩu sỳng.
Cỏch vài hụm sau, đội du kớch anh Kha từ 4 người đó phỏt triển lờn thành 100 người, vừa dao vừa sỳng.
VI
Đàn bà dễ cú mấy tay,
Đời xưa mấy mặt, đời này mấy gan.
Bà cụ Triệu là người buụn bỏn nhỏ, đó 60 tuổi (...) Khi bà đi khuyờn dõn tổ chức du kớch, thỡ ai cũng cười... là dõn khụng cú sỳng đỏnh thế nào... một cụ già, cầm quõn khiển tướng sao được?
Ai cười mặc họ, lũng bà đó quyết, bà nhất định làm được. Cỏch ớt lõu, bà tổ chức được một đội gần 100 người vừa đàn ụng, vừa đàn bà, vừa trẻ con.
Tại vựng Tõn Dõn, cú một đại đội địch đúng, hơn 300 người. Một đờm, trời tối, trong một lựm cõy rậm, cỏch địch chừng vài cõy số, thoạt cú hai tiếng chim kờu. Một chốc, cú một tiếng đàn bà khe khẽ hỏi: Xong chưa? Một tiếng khỏc khe khẽ trả lời: Thưa cụ, xong rồi.
Đến chừng canh một, về phớa đụng của quõn địch, bỗng cú tiếng ồn ào, tiếng trống, tiếng mừ, tiếng sỳng, tiếng hàng nghỡn người la hột. Chắc là đại đội du kớch kộo đến. Tiếp đến tiếng sỳng đựng đựng của địch trong đồn bắn ra, sau vài mươi phỳt mới im lặng.
Qua canh hai, canh ba, canh tư, thỡ phớa tõy, phớa nam, phớa bắc lại cú du kớch ồn ào đến như trước. Địch trong đồn cũng bắn ra dữ tợn như trước.
Gần sỏng, bà cụ Triệu và gần 90 nam nữ đội viờn lặng lẽ mũ vào đồn địch. Lỳc bấy giờ, một mặt quõn địch nghĩ rằng: trời gần sỏng rồi, du kớch khụng dỏm quấy rối nữa, một mặt cả đờm chỳng khụng được ngủ, tờn nào tờn ấy đều mỏi mệt gần chết. Đội của bà cụ Triệu nhõn dịp đú kộo vào, tha hồ tung hoành.
Vỡ khộo dựng nghi binh (bốn đỏm du kớch ồ ạt cả đờm, đều là dõn làng đỏnh trống đỏnh mừ, đốt phỏo reo hũ, chứ cú phải du kớch thật đõu) mà bà cụ Triệu đem một sức rất nhỏ, đỏnh được một toỏn địch rất to.
Từ đú, nhõn dõn và cỏc đội du kớch đều gọi bà cụ Triệu là "Mẹ du kớch". Mà địch nghe núi đến tờn bà cụ Triệu là sợ.
VII
Chớ rằng son phấn là hốn,
Cụ Lan đó tỏ mấy phen anh hựng.
Cụ Lan là nữ học sinh, 20 tuổi.
... Ngày địch chiếm H.N. và cỏc tỉnh xung quanh, cụ Lan giả làm một người nụng dõn chạy đến phủ Đ. Cụ xin làm con nuụi một bà cụ già mà con chỏu đó bị địch giết chết. Giỳp việc nhà bà cụ rồi, cụ đi giỳp việc hàng xúm. Tắm rửa cho trẻ con, xay lỳa gió gạo, gặp việc gỡ cụ cũng làm. Thành thử ai cũng yờu. Đầu thỡ cụ kết nghĩa làm chị em với đàn bà trong làng, sau thành chị em của cả đàn ụng. Cả làng đều húa ra bà con của cụ, vỡ cụ khộo ở khộo núi, cho nờn ai cũng nghe lời. Lỳc đú cụ bắt đầu tổ chức đội du kớch.
Bất kỳ ở đõu, núi đến tổ chức du kớch, thỡ người ta hỏi: sỳng đõu? Bất kỳ bao giờ, những người đứng ra tổ chức đều trả lời: phải cướp sỳng của địch. Cụ Lan cũng thế.
Trước hết, cụ Lan cho mấy người vào phủ do thỏm kỹ càng, địch đúng những nhà nào, đường nào, sỳng đạn, lương thực chỳng cất ở đõu, v.v...
Biết rừ tỡnh hỡnh của địch rồi, cụ Lan phỏi một số nụng dõn vào ở lẫn với dõn trong phủ. Hụm sau phụ nữ trong phủ đi hỏi củi, khi đi thỡ ớt, khi về thỡ đụng. Trong mỗi bú củi đều cú lựu đạn hoặc gươm dao.
Khuya hụm đú, thỡnh lỡnh lửa chỏy tứ bề. Địch lo cứu kho lương thực. Cũn du kớch thỡ trong đỏnh ra, ngoài đỏnh vào. Địch chạy phớa nào cũng bị đỏnh chặn. Một trung đội của địch bị tiờu diệt hết.
Trận này thắng lợi to, một là vỡ cụ Lan mưu cao, gan cả. Hai là nhờ chị em phụ nữ gan gúc, kiờn quyết. Ba là nhờ dõn trong phủ sẵn sàng hy sinh, mỡnh tự đốt nhà mỡnh mà khụng tiếc. Tiờu diệt xong quõn địch, mọi người lại ra sức chữa lửa.
Bao nhiờu lương thực, tiền bạc lấy được của địch đem phỏt cho dõn. Cũn khớ giới thỡ đem về để phỏt triển đội du kớch.
VIII
Du kớch phải cho khụn ngoan,
Tuy người ớt cũng đỏnh tan quõn thự.
ễng Lờ Ba là một vị giỏo sư gần 30 tuổi... Ban đầu, ụng Lờ cựng mươi cậu học sinh tổ chức một đội du kớch, mỗi người chỉ cú một con dao để hộ thõn, ngoài ra chẳng cú khớ giới gỡ khỏc.
Mỗi đờm trời tối, thầy trũ dắt nhau đi, mũ đến xung quanh nơi địch đúng, đốt mấy cỏi phỏo. Thế là địch bắn tứ tung. Thầy trũ lại kộo nhau đến nơi khỏc. Mục đớch ụng Lờ là cốt làm cho địch tốn đạn dược và tinh thần.
Dần dần cú nụng dõn vào đội, được vài khẩu sỳng kớp, ụng Lờ chỉ đỏnh ỳp bọn địch lẻ tẻ như đội vận tải nhỏ và những lớnh địch đi tỡm thức ăn. Đỏnh trận nào cũng được. Địch giận quỏ, treo giải thưởng 10 vạn đồng để bắt ụng Lờ. Từ đú, tiếng ụng Lờ lại càng to.
Chiều ngày 1 thỏng 2 năm 1943, một bọn lớnh địch sỳng ống hẳn hoi, giải một người đeo gụng đến phủ đường để giao cho quõn địch đúng ở đú. Địch giở giấy xem thỡ thấy trong giấy viết rằng: người đeo gụng tức là Lờ Ba.
Địch mừng rỡ, xỳm nhau lại xem Lờ Ba.
Bất thỡnh lỡnh Lờ Ba quỏt một tiếng, gụng liền rơi xuống, dao rỳt ra ngay. Trong nhỏy mắt bọn địch xung quanh đều hồn về chớn suối. Mấy người giả làm quõn địch ào ạt xung phong, người thỡ dựng dao, người thỡ nộm lựu đạn.
Vỡ xuất kỳ bất ý, địch ngơ ngỏc trở tay khụng kịp, hơn 60 tờn bị tiờu diệt hết, khụng cũn mống nào.
ễng Lờ Ba lấy một số sỳng ống, cũn bao nhiờu phỏt cho dõn ở phủ, tổ chức ngay một đội du kớch mới, rồi để lại một người cú kinh nghiệm giỳp họ.
IX
Tiếng đồn du kớch cụng nhõn,
Đỏnh đõu được đú xa gần ngợi khen.
Hai mươi anh em cụng nhõn xe lửa... tự tổ chức một đội du kớch do anh Phi Hổ chỉ huy. Cũng như cỏc đội du kớch khỏc, đội Phi Hổ lỳc đầu cũng chẳng cú khẩu sỳng nào. Về sau cướp được của địch mới cú sỳng mà dựng.
Đội Phi Hổ mỗi đội viờn chỉ cú một cỏi bỳa, một cỏi kỡm và một vài thứ đồ sắt lặt vặt. Họ chuyờn mụn thỏo đường xe lửa, làm cho địch đó bị đổ xe nhiều lần, chết người, hại của vụ số.
Sau mấy lần, địch đổ xe, đội Phi Hổ hụi được sỳng, thỡ chuyờn mụn hai việc, một mặt phỏ xe lửa, một mặt đỏnh ỳp đội vận tải của địch.
Cỏch đội Phi Hổ làm rất giản đơn. Trước hết phải do thỏm rừ ràng xe địch đi đường nào. Hai là chiều tối chỳng đến nơi nào. Biết rừ ràng rồi, đội Phi Hổ tỡm chỗ cú địa thế tốt, cú cõy cối, căng một sợi dõy thộp bờn này qua bờn kia đường, cao bằng nửa đầu xe. Rồi im lặng mai phục hai bờn đường.
Trời chiều, búng cõy tối. Lớnh lỏi xe vội chạy cho mau. Xe trước hỳc vào dõy thộp, hoặc đổ lăn ra, hoặc lao xuống vệ đường. Thế nào xe sau cũng hỳc vào xe trước. Thế nào lớnh địch cũng nhảy xuống xe. Lỳc đú, đội du kớch nấp sẵn trong bụi cõy, cứ mỗi viờn đạn là một tờn địch.
X
Núi ra chắc ớt người tin,
Hai mươi du kớch phỏ nghỡn địch quõn.
Nếu ai núi rằng hai mươi đội viờn du kớch giết hơn một trăm địch và cản hơn một nghỡn địch khụng tiến lờn được, thỡ chắc ớt người tin. Sự thật lại cú như vậy.
Huyện T.Đ. trước bị địch chiếm. Sau một đội du kớch đỏnh bật địch ra khỏi huyện, lấy làm căn cứ địa tạm thời.
Cỏch T.Đ. chừng 30 cõy số, làng Phỳ An, cú địch đúng. Từ Phỳ An đến T.Đ. hai bờn đều nỳi, giữa chỉ cú một con đường.
Đội du kớch dũ biết rằng: bọn địch ở Phỳ An quyết đến đỏnh trả thự. Nhưng vụ luận thế nào cũng phải ngăn địch lại một ngày mới đủ thỡ giờ bố trớ.
Tiểu đội trưởng Lai xin đem 20 người cảm tử đi cản địch.
Trời lờ mờ sỏng, địch vừa kộo đến một đoạn đường thỡ thỡnh lỡnh nghe một loạt sỳng hai bờn nỳi bắn xuống. Địch khụng kịp phũng bị, đó thiệt hơn 10 tờn.
Mấy người du kớch nấp chỗ này bắn một phỏt, rồi lại chạy nấp chỗ kia bắn một phỏt. Thành thử địch khụng biết du kớch đụng hay ớt. Địch phỏi lớnh lờn nỳi dũ. Tờn nào trốo lờn nửa chừng cũng bị đỏ trờn nỳi lăn xuống chết hết. Kết quả là suốt ngày đú, địch chết hơn 100 tờn, mà khụng qua lọt, đành phải kộo lui.
Thế là 20 người cú gan, cú mưu, biết lợi dụng địa thế, đó đại thắng địch quõn.
XI
Tiếng đồn du kớch Văn Tõn,
Dựng địch quõn đỏnh địch quõn mới cừ.
Văn Tõn cũng là một đội du kớch cú tiếng. Nhiều khi đội đú kộo đến một làng gần nơi địch đúng, rồi bảo dõn làng đi bỏo. Dõn làng khụng biết mưu của họ, khụng nỡ đi bỏo, sợ địch làm hại đến anh em du kớch. Phải khuyờn mói dõn làng mới chịu đi.
Địch nghe tin, hăm hở kộo đến võy đỏnh. Nhưng chưa đến nơi, đó bị đội Văn Tõn mai phục đỏnh cho tan hoang.
Một hụm trời tối, đội Văn Tõn chia ra, kộo đến hai làng gần nhau, rồi bảo cả hai làng đi bỏo cho hai nơi cú địch đúng biết. Đồng thời phỏi đội viờn nấp sẵn cỏc nẻo đường địch phải đi qua. Địch đến đõu thỡ chạy về bỏo cỏo ngay.
Khi biết tin hai toỏn địch đó gần nhau, đội Văn Tõn mũ vào quóng giữa bắn lung tung. Hai toỏn địch bắt đầu bắn lại, thỡ đội du kớch chuồn đi im phăng phắc.
Toỏn địch này tưởng toỏn địch kia là du kớch. Toỏn địch kia tưởng toỏn địch này là du kớch. Hai toỏn đều ra sức bắn nhau. Khi biết là lầm thỡ đó thiệt hại nhiều rồi.
Lỳc hai toỏn địch cũn đang "anh xin lỗi tụi, tụi xin lỗi anh" thỡ lại bị đội Văn Tõn lẻn đỏnh ỳp sau lưng cả hai toỏn. Địch lại chết một mẻ nữa.
Thế là, nếu du kớch khụn khộo, thỡ cú thể lấy sỳng địch bắn địch, dựng lớnh địch đỏnh lại địch.
XII
Du kớch cũng như đỏnh cờ,
Mưu cao, kế khộo bao giờ cũng ăn.
Ai đỏnh du kớch thỡ phải nhớ kỹ bốn điều này: một là phải dũ rất rừ ràng, kỹ lưỡng quõn địch; hai là tin tức phải hết sức nhanh chúng; ba là việc của mỡnh phải hết sức bớ mật; bốn là kế hoạch rất đầy đủ và khụn khộo.
Đội L.H. luụn luụn thắng lợi, là vỡ dựng đỳng bốn điều đú.
Một đội 25 chiếc xe địch sắp từ N.L. kộo đi. Đội L.H. dũ biết rừ ràng, tớnh đỳng giờ nào nú sẽ đi đến đõu, mai phục sẵn sàng. Khi đoàn xe địch đi qua, bị du kớch đỏnh tan hết.
Người tướng địch cũng giỏi. Nú đoỏn rằng theo phộp dựng binh, du kớch khụng bao giờ liờn tiếp mai phục hai lần ở một chỗ. Vậy nờn nú lại phỏi 25 chiếc xe cứ đi qua đường đú.
Nhưng đội L.H. lại giỏi hơn tướng địch. Đội L.H. nghĩ rằng địch chắc ta khụng dỏm mai phục lần nữa, vỡ vậy nú khụng đề phũng. Lần này chắc lại thắng lợi. Quả nhiờn lần thứ hai địch cũng thua tan tành.
Tướng địch tức giận. Nú cho phao tiếng đồn rằng sẽ cú một toỏn xe nữa đi đường đú. Trước khi xe đi, nú đó phỏi quõn đến mai phục sẵn.
Nhưng khi quõn địch đến chỗ chỳng muốn mai phục, thỡ đó bị bộ đội L.H. mai phục trước, đỏnh cho chỳng hoảng một lần thứ ba.
Thế là đội L.H. thắng luụn ba trận tại một chỗ, trước hết là vỡ suy đoỏn giỏi.
KẾT LUẬN
... Hễ cú lũng yờu nước, ghột địch, hễ cú một chỳt mưu trớ, thỡ bất kỳ đàn ụng, đàn bà, người già, trẻ con, ai cũng cú thể đỏnh du kớch. Thiếu sỳng thỡ cướp của địch mà dựng... Khụng trực tiếp đỏnh du kớch được, thỡ cũng cú thể giỳp nhiều cụng việc cho đội du kớch, như do thỏm quõn địch, đưa tin tức, giỳp lương thực, ỏo quần, phỏ hoại đường sỏ, cầu cống, giỳp đỡ những đội viờn bị thương, v.v...
Đồng thời mỗi đội du kớch, mỗi đội viờn du kớch phải nhớ rừ cõu này:
Du kớch như cỏ, dõn chỳng như nước.
Được dõn chỳng yờu, việc gỡ cũng được.
Muốn dõn chỳng tin mỡnh, phục mỡnh, yờu mỡnh, thỡ mỡnh phải kớnh trọng, yờu thương dõn chỳng. Bất kỳ việc to, việc nhỏ, phải ra sức giỳp đỡ dõn chỳng. Dự một cỏi kim, một sợi chỉ cũng khụng xõm phạm đến của dõn. Đối với sự tụn giỏo, tớn ngưỡng của dõn chỳng, mỡnh phải kớnh trọng. Cú như thế, dõn mới yờu. Dõn cú yờu, du kớch mới vững.
Cỏc đội viờn du kớch lại phải siờng nghiờn cứu để học thờm kinh nghiệm, mới cú thể mỗi ngày một tiến bộ...
Tổng tập văn học Việt Nam, tập 36,
Nhà xuất bản Khoa học xó hội,
Hà Nội, 1980, tr.791-803.