ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA TRI GIÁC
Sau khi chúng ta cảm nhận được các đặc trưng riêng lẻ của một quả táo như: màu sắc, hình dạng, to nhỏ v.v. ..., sẽ có thể hình thành được hình tượng trọn vẹn của quả táo, đó chính là tri giác. Tri giác là sự phản ánh chiều sâu thế giới bên ngoài, nó có bốn đặc trưng cơ bản sau:
Tính lựa chọn của tri giác. Khi tri giác của sự vật xung quanh, người ta thường có ý thức hoặc không có ý thức) chọn một số sự vật làm đối tượng tri giác, còn sự phản ánh đối với các sự vật khác thì tương đối mờ nhạt. Ví dụ, khi nhìn những điều thầy giáo viết trên bảng thì chúng ta lấy nội dung những điều viết trên bảng làm đối tượng tri giác, còn bảng đen, bục giảng và thầy giáo trở thành bối cảnh mờ nhạt. Đương nhiên, quan hệ giữa đối tượng và bối cảnh tương tri giác không phải là cố định bất biến mà là có thể biến đổi. Ví dụ khi chúng ta nhìn thầy giáo, nghe thầy nói thì thầy giáo trở thành đối tượng của tri giác, còn bảng đen ở sau lưng thầy lại thành bối cảnh của tri giác.
Tính lý giải của tri giác. Trong quá trình tri giác sự vật, mọi người thường dựa vào tri thức kinh nghiệm quá khứ để lý giải sự vật. Ví dụ, nhìn những chấm đen ở hình bên, bạn rất khó tri giác ra đó là cái gì, nhưng nếu bảo bạn rằng ''đó là con chó'', bạn sẽ nhớ lại hình ảnh con chó mà bạn đã biết, thì lúc đó bạn rất dễ dàng nhìn ra hình con chó do các chấm đen tạo nên.
Tính trọn vẹn của tri giác. Trong quá trình tri giác, người ta thường theo một qui luật nhất định tri giác sự vật thành một thể thống nhất toàn vẹn. Ví dụ, khi nhìn những hình vẽ dưới đây, người ta không nhìn riêng rẽ từng đường thẳng, từng chấm trên vòng tròn, từng vòng tròn nhỏ, mà người ta tri giác ngay đó là hình vuông, hình tròn và hình tam giác do 8 vòng tròn tạo nên.
Tính ổn định của tri giác. Trong quá trình tri giác sự vật, hiệu quả của tri giác không thay đổi theo sự thay đổi điều kiện tri giác. Nói cách khác, sự vật đã được nhận thức thì dễ dàng nắm được bản chất của nó trong bất kỳ điều kiện nào. Ví dụ, trong những hình vẽ về tính ổn định của tri giác dưới đây thì dù đó là hình chữ nhật, hình bầu dục, hình tròn nhưng dựa vào kinh nghiệm của mình, chúng ta đều biết chúng đều là những chiếc đồng hồ tròn.
