ANDREI NIKÔLAÊVÍTS KÔLMÔGÔRÔV
(1903 -1987)
A.N Kôlmôgôrốv sinh ra trong một gia đình nông phu, mồ côi mẹ ngay sau khi cất tiếng khóc chào đời. Việc nuôi nấng, giáo dục cậu bé Andrêi dồn lên vai người chị gái. Năng khiếu toán học của Andrêi đã bộc lộ ngay ở tuổi thơ đầy vất vả. Mới lên 7 tuổi, Andrêi đã phát hiện ra 1 + 3 = 22; 1 + 3 + 5 = 32; 1+3+5+7 = 42,v.v... Tới thời niên thiếu, cậu lại say mê đọc lịch sử Nga, luật làm thơ và nhiều thứ khác nữa. Trước khi vào Đại học, cậu đã làm nhân viên đường sắt.
Vào Đại học, như hạt giống tốt được tạo điều kiện nảy mầm, Andrêi tiến bộ rất nhanh: 22 tuổi tốt nghiệp Đại học, 32 tuổi bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ Toán – Lý, 36 tuổi được bầu là viện sĩ chính thức Viện Hàn Lâm khoa học Liên Xô, 65 tuổi được bầu làm Viện sĩ chính thức Viện Hàn Lâm khoa học giáo dục Liên Xô.
Khó có thể chỉ ra một lĩnh vực lớn nào của toán học mà lại không có sự đóng góp to lớn của ông. Đặc biệt là những công trình quan trọng của ông là thuộc về lĩnh vực lý thuyết xác suất, ông là người đầu tiên đã xây dựng nên cơ sở tiền đề trong lý thuyết xác suất nổi tiếng (1933). Là một nhà khoa học lỗi lạc, ông luôn gắn lý thuyết với thực tiễn. Ông đã có những công trình quan trọng trong lý thuyết bắn, các phương pháp thống kê kiểm tra chất lượng sản phẩm, lý thuyết toán học của việc truyền thông tin qua kênh liên lạc, áp dụng các phương pháp toán học trong sinh học,... Ông còn là một nhà khoa học tiêu biểu trong điều khiển học hiện đại. Trong lĩnh vực này, ông đã phát triển nhiều tư tưởng quan trọng, những giả thuyết độc đáo và những tiên đoán táo bạo.
Là nhà khoa học uyên bác, ông luôn chăm lo đến việc bồi dưỡng tài năng và dìu dắt thế hệ trẻ. Ông tích cực tham gia vào việc soạn thảo các chương trình giảng dạy toán học ở trường phổ thông cũng như đại học. Dưới sự chủ biên của ông, nhiều sách giáo khoa về toán cho phổ thông theo chương trình mới đã ra đời. Ngoài ra, ông luôn tích cực tham gia nghiên cứu các vấn đề về lịch sử toán học, các vấn đề triết học của toán học và cơ sở của toán học. Trong nhiều lĩnh vực rất khác nhau của toán học, người ta thường gặp những tư tưởng, thuật ngữ... gắn liền với tên tuổi của ông.
Với tấm lòng ưu ái đặc biệt, A.N Kôlmôgôrôv rất quan tâm tới việc phát hiện và bồi dưỡng những năng khiếu toán học trẻ. Ông có rất nhiều buổi nói chuyện và bài giảng toán học cho các học sinh trung học. Ông là một trong những người sáng lập ra Trường phổ thông toán - lý (Đặt tại trường Đại học tổng hợp Quốc gia Lômônôsôv) cho các học sinh có năng khiếu về toán học và vật lý. Ông là một trong những người sáng lập ra tờ tạp chí Lượng tử, một tờ tạp chí giành cho những học sinh giỏi toán và giỏi vật lý ở trường phổ thông trung học và ông đã làm Phó tổng biên tập của tạp chí từ khi sáng lập tạp chí cho tới khi ông vĩnh biệt thế giới này (1987).
Suốt cuộc đời tận tụy, toàn tâm toàn ý phục vụ khoa học nói chung và toán học nói riêng, ông đã công bố gần 400 công trình khoa học mang tính chất cơ sở cho nhiều ngành toán học khác nhau; trong đó có nhiều sách chuyên khảo, giáo khoa, sách báo phổ cập... Ngoài ra, ông đã tiến hành một số công việc tổ chức khoa học giáo dục, một số hoạt động xã hội cực kỳ to lớn và đa dạng. Là một nhà toán học nổi tiếng thế giới, ông được bầu làm Viện sĩ của Viện Hàn Lâm khoa học Paris, thành viên của Hội khoa học Hoàng gia Anh, Viện sĩ Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ và của hàng loạt các Viện Hàn Lâm khoa học và các hội khoa học khác và là Anh hùng lao động của Liên Xô.
