BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ “LÂU ĐÀI HÓA HỌC”
Nếu ta xem các nguyên tố hóa học như là vật liệu kiến trúc thì bảng tuần hoàn các nguyên tố chính là lâu đài hóa học được xây dựng nên từ vật liệu kiến trúc đó. Người thiết kế nên lâu đài hóa học là một giáo sư trẻ độ tuổi 35 của trường đại học tổng hợp. Péterbua: Mendéleev. Vào thời trước đó, các nhà hóa học chỉ biết có 63 nguyên tố. Một nguyên tố có thể hóa hàng trăm hàng ngàn loại hợp chất. Có loại là muối, có loại là axít, có loại là kiềm, có loại là các chất ôxy hóa, có loại phát sáng lấp lánh, có loại không hề phát sáng, có loại có vị gắt, có loại không màu sắc mùi vị; có loại cứng; có loại mềm; có loại đắng, có loại ngọt…là những loại vật chất muôn hình muôn vẻ, đều do một số không nhiều lắm các nguyên tố hóa học tạo nên.
Thế nhưng liệu các nguyên tố này có gì mang tính quy luật hay không? Nhiều nhà hóa học đương thời đã nghiên cứu vấn đề này nhưng chưa thu được kết quả vừa ý. Vào năm 1869, Mendéleev đã phát hiện thấy dù khối lượng nguyên tử của các nguyên tố sai khác nhau khá nhiều những hóa trị của các nguyên tố lại biến động trong một phạm vi không lớn và có nhiều nguyên tố lại có cùng một hóa trị. Các nguyên tố cùng hóa trị có tính chất rất giống nhau. Ví dụ các nguyên tố hóa trị +1 là các kim loại. Còn các nguyên tố hóa trị bảy là các phi kim loại; Các nguyên tố hóa trị 4 trung gian giữa kim loại và phi kim loại. Qua cách so sánh này Mendéleev, đã phát hiện là tính chất của các nguyên tố thay đổi một cách tuần hoàn, khi sắp xếp các nguyên tố theo thứ tự tăng dần của khối lượng nguyên tử nhờ đó ông đã phát hiện định luật tuần hoàn. Dựa vào luật tuần hoàn này Mendéleev đã sáng tạo nên bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.
Ngày nay người ta đã tìm thấy 109 nguyên tố trong bảng tuần hoàn được sắp xếp một cách có thứ tự. Đó chính là ''lâu đài hóa học'', trong mỗi gian phòng của lâu đài có một vị khách là “một nguyên tố” hóa học. Chúng ta có thể theo cách cấu tạo và sắp xếp trong ''lâu đài hóa học'' mà có thể hiểu được cấu tạo nguyên tử, tính kim loại, tính phi kim loại, cũng như mối liên quan với hóa trị của các nguyên tố, đi sâu vào cánh cửa rộng lớn của hóa học, đi sâu vào các bí mật của hóa học. Vì vậy Engel đã nói: “Mendéleev đã hoàn thành một sự nghiệp xuất sắc trong khoa học”.
