CÁC VÙNG ĐỊA LÝ
CÁC KHU VỰC THÀNH PHỐ LỚN
Các khu vực Dublin và Belfast là những nơi đô thị hóa cao độ của Ireland, được phân biệt rõ nét bằng các hoạt động đa dạng về kinh tế, xã hội và văn hóa. Mỗi khu vực này có dân số trên 900.000 người, cùng với vùng ngoại ô trong vòng bán kính 50 km. Đây là nơi có những con đường tốt nhất và dài nhất cùng hội tụ và có những phi trường với những tuyến bay tốt nhất đến Anh Quốc và lục địa châu Âu. Đặc biệt là Dublin, có thể tận dụng kích thước lớn cùng với những đặc điểm địa phương của nó để phát triển trong một môi trường siêu quốc gia. Đây là một trung tâm dịch vụ tài chính quốc tế, một trung tâm điện đàm quốc tế và là nơi thu hút những công ty công nghệ cao của thế giới như Compaq, Dell, Hewlett-Packard, IBM, Intel, Microsoft.
Belfast cũng là một thành phố năng động, nổi bật với vai trò là trung tâm đầu tư nước ngoài. Cả hai thành phố này đều được chia thành từng khu vực nhỏ. Sự phát triển của khu vực hiện đại trong hai thành phố đã chịu ảnh hưởng suốt hơn 40 năm của việc qui hoạch với qui mô lớn, trong đó xác định các khu vực sử dụng đất và khu vực tập trung nhà cửa, khu vực vườn cây. Những khu vực cũ có một phần được tái phát triển một phần bị suy tàn đi, và một phần khác giữ nguyên những nét cổ xưa của nó. Những quận kinh doanh được trẻ hóa hiện nay có những quần thể mua sắm lớn và những con đường lớn với nhiều cái tên quốc tế. Ở Dublin, Trung tâm Dịch vụ Tài chính và nhà hát Point, những cơ sở đi đầu trong cuối thập niên 1980 và đầu thập niên 1990, nay được tái phát triển với nhiều vốn đầu tư quốc tế.
Tuy nhiên hai thành phố này vẫn có những khác biệt và những tương đồng về mặt địa lý xã hội. Mặc dù những khu vực của tầng lớp trung lưu và tầng lớp lao động giữa hai thành phố có sự khác biệt rõ ràng, sự tương phản ở Belfast còn rõ nét hơn qua sự phân biệt về tôn giáo và dân tộc. Những trụ sở cảnh sát được bảo vệ kiên cố, mối quan tâm đến lãnh thổ được biểu hiện bằng cờ xí và những con đường lát đá được sơn phết đã làm cho Belfast có nét đặc trưng riêng để phân biệt.
NHỮNG THÀNH PHỐ VÀ KHU VỰC ĐANG PHÁT TRIỂN
Những vùng chung quanh Derry, Cork, Limerick, Galway và Waterford đang được đô thị hóa. Những nơi này cũng đang thu hút một lượng đầu tư lớn của nước ngoài ở nhiều mức độ khác nhau trong công nghệ cao. Giống như những thành phố lớn hơn, những thành phố này cũng bao gồm những khu vực trung tâm đang trẻ hóa. Với mức dân số từ 50.000 đến 200.000 người, những trung tâm này có thể cung ứng cho người ta một dải rộng những cơ hội, phong phú hơn nhiều so với những khu vực khác ngoại trừ hai thành phố lớn nhất.
Một số thị trấn khác, với dân số từ 10.000 đến 40.000 người, được coi như những trung tâm địa phương nhỏ hơn. Letterkenny, Sligo và Tralee có những trường cao đẳng và những bệnh viện tổng hợp hiện đại. Athlone, Carlow và Dundalk là những trung tâm khác với tầm quan trọng ở cấp độ địa phương. Drogheda, Kilkenny và những thị trấn vùng quê như Ennis đều có các trung tâm thương mại thu hút khách hàng cả ở ngoài tầm địa phương của mình. Hầu hết những nơi này đều đã trải qua một quá trình đổi mới đô thị và mở rộng thương mại trong thập kỷ 1990. Do rất năng động và có hướng thị trường, rất nhiều nơi trong số những địa điểm này, đặc biệt là các thị trấn như Portlaoise, Mullingar và Athlone vốn đã được định vị một cách chiến lược như là những trung tâm phân phối cấp địa phương, hiện nay là tiêu điểm của sự tăng trưởng và sự đầu tư của tư nhân. Nếu như những phát triển địa phương tiếp tục được theo đuổi thì những nơi này, đặc biệt là Athlone và Sligo, sẽ là tiêu điểm cho sự tăng trưởng tập trung trong những thập kỷ tới.
VÙNG PHÍA NAM VÀ PHÍA ĐÔNG
Kéo dài từ Dundalk qua Leinster và Đông Clare để bao phủ hầu hết vùng Munster, ngoại trừ khu vực viễn Tây, vừng này bao gồm những khu đất được thoát nước tốt với các nông trại lớn, với mức độ cơ khí hóa cao.
Trước kia vùng này do người Anglo-Norman định cư, có một số khu vực đã có truyền thống thương mại rất phát đạt. Cộng đồng ở vùng này rất thoáng và số nông dân chiếm chưa đến một phần tư lực lượng lao động tại đây. Với một mạng lưới những khu tập trung phát triển tốt, nơi đây có nhiều cơ hội việc làm thuộc các lĩnh vực phi nông nghiệp. Vùng này cũng có những hệ thống truyền thông mở rộng, ứng dụng công nghệ cao. Trong thập kỷ 1970 và 1980 hầu hết các khu vực trong vùng đã có sự tăng trưởng về dân số. Đến cuối thập kỷ 1980 và đầu thập kỷ 1990, sự tăng trưởng này còn lớn hơn nữa ở các thành phố chính, những khu vực quanh các thị trấn và các khu vực gần bờ biển phía Đông.
Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, một số khu vực mang tính chất nông thôn nhiều hơn, chẳng hạn như phần lớn vùng Tipperary và Tây Leinster, đã có ít thay đổi hoặc thậm chí còn suy thoái chút ít nữa.
Vùng này có thể chia thành 3 khu vực, phân biệt với nhau một phần bằng loại hình nông nghiệp có liên quan đến những lối sống khác nhau. Khu vực nuôi bò sữa Munster trải dài từ Waterford đến Bắc Kerry. Những đặc điểm chính của nền kinh tế tại đây là có những hợp tác xã kinh doanh nông nghiệp (hoặc trước kia là hợp tác xã, nay biến thành những công ty nhà nước), như các hợp tác xã ở Listowel, Charleville, Mitchelstown và Mallow. Hầu hết vùng này đều có những cánh đồng cỏ trù phú, nơi gia súc bấy sữa chiếm trên 40% trong tổng số gia súc. Ở đây, việc vắt sữa mỗi ngày 2 lần là một sinh hoạt thường nhật phổ biến, đòi hỏi nhiều thời gian của nông dân, là một điểm khác biệt với các khu vực khác.
Khu vực nuôi trâu bò phía Đông Midlands chủ yếu sống bằng các hoạt động mua, vỗ béo và bán trâu bò. Khu vực này chiếm phần lớn các hạt Meath, Westmeath, Kildare và Offaly. Trong khu vực này trâu bò chiến trên 50% trong tổng số gia súc. Đời sống nông nghiệp ở đây tập trung vào các điểm buôn bán gia súc. Tại đây các hợp tác xã đóng một vai trò rất hạn chế. Với sinh hoạt nông nghiệp không bị lệ thuộc cứng nhắc vào thời gian, nông dân ở đây có thể tranh thủ những công việc phi nông nghiệp khác.
Khu vực thứ ba ở phía Đông Nam, với đời sống nông nghiệp phong phú hơn nhiều so với hai khu vực kia. Ở đây các hoạt động quan trọng là vắt sữa, canh tác và chăn nuôi gia súc, với đàn cừu là chính, đặc biệt là ở các vùng cao. Khu vực này bao gồm Wexford, Carlow và một số phần của Wicklow, Kildare và Kilkenny. Đất canh tác ở đây chiếm trên 25% tổng diện tích, một tỉ lệ mà ở khắp Ireland không có nơi nào đạt được. Những nông trại ở đây cũng rất lớn theo tiêu chuẩn của lreland, với mức trung bình của mỗi nông trại là trên 30 héc ta. Đặc điểm của khu vực này và khuynh hướng thương mại lâu đời, cùng với sự đa dạng của các tổ chức kinh doanh nông trại.
VÙNG PHÍA TÂY VÀ PHÍA BẮC
So với vùng phía Nam và phía Đông, vùng này có nhiều khó khăn về tự nhiên của những khu vực vùng cao và những khu vực thoát nước yếu. Tuy nhiên, như một nghịch lý, nông nghiệp tại đây vẫn là một hoạt động quan trọng nhất. Trong thập kỷ 1990, ở một số quận có đến hai phần ba lực lượng lao động nam giới phục vụ cho nông nghiệp. Cấu trúc của nông nghiệp ở đây đã hạn chế việc sử dụng cơ giới. Hấu hết các nông trại đều nhỏ (dưới 20 héc ta), và sản lượng đều thấp. Cấu trúc đô thị thì vẫn phát triển kém, chỉ có Sligo và Letterkenny vượt qua mức 10.000 dân, theo thống kê năm 1996. Tiềm năng cho sự phát triển về chế biến, đặc biệt là các ngành công nghiệp công nghệ cao, lại bị ràng buộc bởi sự triển khai hạn chế các loại cơ sở hạ tầng như đường truyền cáp quang năng suất cao, lưới điện cao áp và đường dẫn khí đến thiên nhiên. Qua nhiều thập kỷ, đường cáp truyền dải rộng với năng suất cao đã được mở lộng, và có lẽ đây là kết quả của việc phát hiện nguồn khí hydorcarbon ở một số nơi, chẳng hạn như mỏ khí đốt Corrib ở phía Tây Mayo.
Tuy nhiên, tình hình thực tế nhất là trong bối cảnh kinh tế của đầu thế kỷ 21, vùng này vẫn phải chịu những khó khăn trong việc tranh giành những thị trường vốn đòi hỏi một sự tập trung các hoạt động ở qui mô lớn. Mặc dù có những khởi phát trong ngành lâm nghiệp và du lịch trong thời gian gần đây, những hoạt động thay thế cho nông nghiệp vẫn còn rất hạn chế. Đặc biệt là ở những khu vực xa các thị trấn chính, mặc dù có mức độ hôn nhân cao, tình hình giảm dân số đã có từ trước đến nay lại càng trầm trọng và lan rộng hơn. Vùng này bao trùm phần lớn những cộng đồng mà trước đây 20 năm được coi là “khép kín” và hướng nội. Mặc dù ngày nay cách suy nghĩ của nhân dân ở đây đã thoáng hơn nhiều, và số lượng những gia đình phi nông nghiệp gia tăng đã làm ổn định dân số ở một số khu vực, nguy cơ tan rã của vùng này vẫn ở mức độ trầm trọng. Cùng với cấu trúc đô thị yếu kém, điều này đã gây nên tình trạng và mức độ hưởng ứng các sáng kiến của người dân vẫn còn thấp ở một số khu vực.
Mặc dù cả vùng này đã được coi như một phần của các vùng quê “ít được ưu đãi” trong khối EU, những chính sách hiện nay đã mở ra triển vọng là vùng này sẽ trở nên một vùng nông nghiệp chủ lực trong vòng hai thập kỷ tới. Lâm nghiệp đã được mở rộng ở một số khu vực, nhưng còn du lịch thì lại lệ thuộc phần lớn vào nguồn tài nguyên của địa phương và sự thu hút của vùng này đối với các du khách châu Âu. Số lượng lớn các hồ nước và sông ngòi, cùng với thắng cảnh thu hút ở một số khu vực đã mở ra những triển vọng cho các hoạt động nghỉ lễ và du lịch ở qui mô nhỏ tại đây.
Vùng này có thể được chia thành 5 khu vực. Khu vực thứ nhất bao gồm Bắc Galway, Đông Mayo, Sligo, Leitrim, Bắc và trung tâm Roscommon, Tây Cavan và phần lớn Longford. Mặc dù thị trấn Sligo và vùng phụ cận có hướng phát triển và sự gia tăng dân số của khu vực đô thị, phần lớn những nơi còn lại của khu vực này đều có cấu trúc đô thị yếu kém. Qua vài thập kỷ nữa sẽ có thể có những địa điểm có hướng phát triển đô thị, chẳng hạn như khu vực chung quanh Longford và Carrick-on-Shannon. Những thị trấn này có triển vọng trở thành những trung tâm hành chính. Carrick-on-Shannon cũng có triển vọng cho một nền công nghiệp chế biến gỗ ở tầm vóc quốc gia. Ở đây cũng có nhiều chỗ bị giảm dân số, chẳng hạn như một số quận vùng quê đến nay chỉ còn 60% dân số so với 40 năm về trước.
Hơn bất kỳ nơi nào ở Ireland, sự phát triển nông nghiệp ở đây đã gặp phải những vấn đề nghiêm trọng, không những chỉ xuất phát từ điều kiện tự nhiên mà còn từ qui mô quá nhỏ của các nông trại (chẳng hạn như ở mức diện tích trung bình cho một nông trại chỉ có 11 héc ta ở Swineford, Đông Mayo).
Khu vực thứ hai bao gồm phần phía Nam Galway, một phần của Nam Roscommon và Đông Clare, có một sự hỗn hợp của nhiều loại hình nông trại khác nhau. Người ta tập trung và nuôi cừu ở vùng đất thấp đá vôi tại phía Nam Roscommon và phía Đông Galway, nhưng lại nuôi bò nhiều ở Đông Clare.
Khu vực thứ ba bao gồm Đông Cavan, Monaghan và Bắc Louth, với việc chăn nuôi lấy sữa là hoạt động chính về nông nghiệp. Khu vực này được phân biệt với những khu vực còn lại cả về mặt địa hình, với những đồi nhỏ hình trứng do trầm tích của băng hà chồng chất tạo thành, lẫn về mặt dân số, với sự gia tăng trong mấy thập kỷ gần đây. Khu vực này có những mối liên kết chặt chẽ hơn với Dublin so với những khu vực ở xa về phía Tây. Những ảnh hưởng của đời sống đô thị của Dublin đã thể hiện rõ nét tại đây.
Khu vực thứ tư ở về phía Đông Donegal, cũng có sự gia tăng nhanh về dân số. Ở đây có những nơi có hoạt động nông nghiệp rất phát triển, tương tự như khu vực thứ ba. Tuy nhiên sự phát triển về công nghiệp ở khu vực này lại yếu ớt hơn. Thị trấn của hạt Letterkenny hiện nay đang có một làn sóng phát triển, với một học viện công nghệ cấp ba và một bệnh viện tổng hợp được trang bị đầy đủ.
Khu vực thứ năm bao gồm những “ốc đảo” ở phía Nam và phía Đông, có những vấn đề chung của vùng phía Tây và phía Bắc. Những khu vực này bao gồm chỗ tiếp giáp Cork-Kerry, một vùng rộng lớn ở phía Nam Nenagh và phía Tây Tipperary, thung lũng Nire ở Tây Waterford, vùng Idrone ở phía Nam Carlow, và những phần xa xôi của Wicklow. Tất cả những nơi này đều là vùng cao nơi có những vấn đề về địa lý tự nhiên, cùng với những nông trại bị hạn chế về diện tích, và hầu hết đều xa xôi so với những khu vực thị tứ.
VÙNG XA
Đây là những khu vực xa xôi so với các thành phố hay các thị trấn lớn. Hầu hết vùng bờ biển phía Tây đều cách thị trấn có dân số trên 5.000 người từ 15 đến 30 km, với rất ít các dịch vụ hỗ trợ cho sinh hoạt. Đặc biệt là đối với những người già yếu và những người thu nhập thấp, không có ô tô riêng, việc sử dụng các dịch vụ xã hội và các loại dịch vụ khác đã bị hạn chế bởi khoảng cách.
Về mặt tự nhiên, những khu vực này thường là những nơi có phong cảnh thu hút, nhưng lại chịu những khó khăn trong sinh hoạt. Ở đây hầu hết các nông trại đều nhỏ, với triển vọng phát triển về thương mại rất hạn chế. Ngoại trừ một số nơi ở Tây Donegal, hầu hết những nơi khác đều có sự sụt giảm dân số trong phần lớn của thế kỷ 20. Một số nơi còn có sự phân biệt về văn hóa, với tiếng Xen-tơ là ngôn ngữ chính. Ở đây có rất ít cơ hội việc làm, và sự xa xôi hẻo lánh đã làm cho vùng này không có sự thu hút đối với các ngành công nghiệp sản xuất. Ngành du lịch ở đây quan trọng về mặt xã hội, nhưng tác động về mặt kinh tế thì không rõ nét.
Vùng này được chia thành 4 khu vực. Khu vực thứ nhất ở phía Tây Donegal. Đây là một khu vực nổi bật với nhiều lý do: dân số gia tăng hoặc ổn định trong vài thập kỷ gần đây, mối liên kết chặt chẽ với Scotland và với Bắc Ireland, sự phân bố dân số rải rác dọc theo bờ biển.
Khu vực thứ hai ở phía Tây Galway và Tây Mayo. Khu vực này không có mức gia tăng dân số đáng kể, ngoài ra mối liên kết với bên chỉ chủ yếu là với Dublin, Anh và Mỹ.
Khu vực thứ ba ở phía Tây Clare. Khu vực này cũng có sự sụt giảm dân số, nhưng có mật độ dân số nhỏ hơn và địa hình tự nhiên không đến nỗi khắc nghiệt. Giống như khu vực thứ nhất và thứ hai, du lịch ở qui mô lớn chưa được phát triển tại đây, nhưng đã có những phong trào đầu tư vào các quần thể nghỉ ngơi, và cũng có một số sân gôn.
Khu vực thứ tư bao trùm vùng bán đảo ở phía Tây Cork và phía Tây Kerry. Hình dạng của bờ biển ở đây làm cho người ta khó đến được khu vực này. Tuy nhiên sau nhiều thập kỷ sụt giảm dân số, đã có hàng loạt sự phát triển - du lịch khởi sắc, hoạt động kinh tế sôi nổi hơn, và một lượng dân số nhỏ nhưng liên tục gia tăng của người Đức, người Hà Lan và người Anh - đã giúp ổn định dân số ở một số địa phương. Nhờ ở vị trí tương đối gần các bến phà vùng Đông Nam và những trung tâm du lịch chẳng hạn như thị trấn Killarney, khu vực này có triển vọng có một lượng gia tăng những khách du lịch đến từ châu Âu. Với thắng cảnh ở một số nơi, những nhà ở phục vụ ngày nghỉ đã được xây dựng tại đây. Hơn tất cả những khu vực khác, nơi này đã thể hiện được những tác dụng của mối quan hệ với bên ngoài, vốn sẽ phát huy hơn nữa trong thế kỷ thứ 21.
