JAMES DEWEY WATSON (SINH 1928)
Watson (Giêm Điêây Oátxơn) là một khuôn mặt tiêu biểu và sáng giá nhất trong việc phát hiện ra cấu trúc của ADN.
Năm 1869, nhà sinh hóa I.F.Miescher (Miết Sơ, 1844 - 1895) đã nhận dạng được trong nhân tế bào một chất có tính Axít, mà ông gọi là "nuclein" hay Axít nucleic. Hai mươi hai năm sau, năm 1891, nhà khoa học Đức A. Kossel (Côxen, 1853-1927, giải Nobel 1910) đã thủy phân nuclein và xác định được nuclein gồm các gốc đường, các axít phốtphoric và 4 gốc Bazơ Nitơ, thuộc 2 nhóm purin và pyrimidin. Có hai loại Axít nucleic là ADN và ARN.
63 năm sau, năm 1852, nhà khoa học Anh A.R.Todd (Tốt, sinh năm 1907, giải Nobel 1957) tìm ra cấu trúc của các đơn vị thành phần của nucleotid và nucleozit trong các Axít nucleic.
Năm 1950, nhà sinh hoá học Mỹ E. Chargaff (Sácgáph, sinh năm 1905) tìm ra tỷ lệ số lượng các gốc kiềm purin và pyrimidin trong phân tử ADN.
Về công lao, khám phá bí mật các đại phân tử sinh học, trước hết phải kể đến hai cha con nhà tinh thể học người Anh W.H.Bragg (Bơ-rác 1862 - 1942) và W.L.Bragg (1890-1971). Cả hai đều được giải thưởng Nobel năm 1915. Tiếp đó là các nghiên cứu nổi tiếng về cấu trúc phân tử protein của nhà khoa học Mỹ L.K.Pauling (Pôling, sinh năm 1901; hai lần đoạt giải Nobel (1954, 1962) và của 2 nhà vật lý J.C Kendrew (Kenđriu, sinh năm 1917) và Pêrút (sinh năm 1914). Cả hai đều được giải Nobel 1962. Cuối cùng có hai người nắm trong tay các hình chụp Rơnghen của cấu trúc ADN là nhà lý sinh học người Anh M.H.F Wilkins (Uynkin), sinh năm 1916 và người nữ cộng sự chết sớm của ông là R.Franklin (Phơranklin, 1921-1958). Cấu trúc ADN vào thời điểm đó có thể xem như lãnh địa riêng của Wilkins và Franklin.
Watson sinh ngày 6-4-1928 tại Chicago, Mỹ. Năm 1951, lúc 23 tuổi, anh gặp Wilkins lúc đó đã 35 tuổi trong một cuộc hội thảo khoa học ở Napôli (Italia) và cố gắng tranh thủ sự cộng tác của ông, nhưng Wilkins đã tỏ ra rất dè dặt. Mùa Thu năm ấy, Watson đến làm việc ở phòng thí nhiệm Cavedinsh của trường Đại học Tổng hợp Cambridge và làm quen được với F.H.C.Crick (Cơrích, sinh ngày 8 tháng Sáu - 1916 tại Northampton, Anh). Crick lớn hơn Watson 12 tuổi, nhưng chưa viết xong luận án Tiến sĩ, trong khi Watson đã bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ 3 năm sau khi tốt nghiệp Đại học Chicago. Watson và Crick thường trao đổi với nhau về sự liên kết các gen và cuối cùng đã làm quen được với Wilkins, nhờ đó mà tiếp cận nhiều hơn với các hình chụp Rơnghen ADN trước Crick.
Crick đã đồng ý với Watson, sau khi hai người nghiên cứu kỹ hình chụp Rơnghen cấu tạo xoắn của Virus gây bệnh khảm thuốc lá.
Cuối cùng, ngày 25 tháng 4 - 1953, tất cả giới sinh học đã hân hoan chào đón trên tạp chí Thiên nhiên (Nature) một công trình chỉ có gồm 900 chữ, kèm theo một sơ đồ về ''Cấu trúc phân tử của Axít nucleic” do hai nhà khoa học Watson (25 tuổi) và Crick (37 tuổi) khám phá ra. Phát minh này đã tạo một bước ngoặt trong lịch sử sinh học và mở cửa vào kỷ nguyên con người tiến lên làm chủ cơ sở vật chất của di truyền, nhằm tạo ra những sinh vật chưa từng có trên Trái đất.
Giải Nobel đã được trao tặng chung cho 3 tác giả là Watson, Crick và Wilkins, năm 1962.
GS. LÊ QUANG LONG
