Khu phố cổ Hội An
Hội An, khu đô thị cổ nằm bên tả ngạn sông Thu Bồn, cách thành phố Đà Nẵng 23 km về phía Đông Nam, trước có tên là Hải Phố, Hoài Phố, Phai Phố, còn lúc vào truyền đạo, Cha Christophe Boris gọi là Faifoo. Tên Faifoo được dùng trong thời kỳ Pháp thuộc. Từ 1945 dùng tên Hội An.
Từ xa xưa, Hội An đã là địa bàn cư dân của người Việt cổ và người Chăm cổ, đến cuối thế kỷ XVI đầu thế kỷ XVII, đã là nơi đô hội, buôn bán sầm uất. Nhiều thương nhân nước ngoài: Trung Quốc, Nhật Bản, Anh, Pháp, Bồ Đào Nha, Hà Lan đã đến đây, kinh doanh xuất nhập khẩu, làm ăn sinh sống. Vì vậy phong cách Hội An là sự kết hợp những yếu tố, phong cách bản địa với những phong cách có nguồn gốc nước ngoài, trong đó nổi bật hơn cả là của Trung Quốc và Nhật Bản.
Do chính sách “bế quan tỏa cảng” của nhà nước phong kiến Việt Nam, đến cuối thế kỷ XVII, Hội An dần dần trở nên vắng vẻ, tiêu điều. Cả một thời đông vui “trên bến dưới thuyền” nay chỉ còn vang bóng. Khu di tích đô thị cổ được bảo tồn khá nguyên vẹn.
Khu đô thị Hội An cổ rộng khoảng 2 km2 gồm các phố cổ hẹp, ngắn, chia cắt nhau như bàn cờ. Giá trị đặc biệt của quần thể di tích này là sự hiện diện hàng trăm ngôi nhà cổ một hoặc hai tầng mái lợp ngói cổ, tường hồi sát mái, cao thấp lô nhô đứng tựa vào nhau hai bên phố. Nhà ở đây làm bằng gỗ có chạm trổ hoa lá, chim thú... Trong nhà trang trí hoành phi câu đối, cuốn thư. Hàng hiên thường lắp “vỉ vỏ cua”, mặt trước là cửa hiệu. Lòng nhà khá sâu hình ống nhưng sáng sủa, mát mẻ, thoáng nhờ “giếng trời” ở giữa lòng nhà.
Hội An có kiến trúc nhà rường. Nhà có khung gỗ, được chạm trổ tinh vi. Hiện còn tồn tại rất nhiều nhà rường trên đường Trần Phú, Nguyễn Thái Học...
Xưa kia các thương nhân người Trung Quốc, người Nhật đến đây lập nghiệp buôn bán khá đông, họ đã để lại một số đền, miếu, cầu, chùa…
Miếu Quan Công: Do người Trung Quốc xây dựng thế kỷ XVII, gồm 4 ngôi nhà cao to vây quanh một khoảnh sân. Cột và bộ khung đỡ mái bằng gỗ, chạm trổ tinh xảo, treo nhiều hoành phi, câu đối ghi lại bằng văn thơ của nhiều danh sĩ người Việt. Miếu có tượng Quan Công, hai bên là tượng Châu Xương, Quan Bình đứng hầu.
Hội Quán Phúc Kiến: đầu tiên ngôi chùa này của người Chăm thờ Phật. Trước cổng Hội quán có ba chữ Kim Sơn Tự tên một ngôi chùa ở Phúc Kiến. Hội Quán thờ 6 vị tướng chống nhà Thanh. Thiên Hậu Thánh Mẫu thờ ở chính điện. Hội quán là nơi tụ họp của người Hoa để thờ tự, làm công tác từ thiện.
Cầu Chùa: Do người Nhật xây bắc qua một con lạch nhỏ thông ra sông Thu Bồn. Cầu dài 18m, rộng 3m làm theo kiểu “thượng gia hạ kiều” trên có mái lợp ngói cổ. Mái cầu che kín 7 gian lòng cầu, được lòng bởi hai hàng cột, dưới ghép lan can. Nền cầu ngày xưa cong vồng lên lát ván làm lối đi lại. Hai bên tôn cao, làm kệ bày hàng bán. Giữa lòng cầu về phía Bắc có ngôi chùa nhỏ. Bộ cánh cửa “thượng song hạ bản”, phía trên có gắn hai mắt cửa chạm trổ tinh vi, ngăn cách cầu với chùa. Chùa thờ tượng Bắc Đế. Tương truyền cầu làm trong 3 năm mới xong, từ năm Thân đến năm Tuất. Vì vậy hai đầu cầu có gắn đôi tượng khỉ và đôi tượng chó bằng gỗ. Trong Chùa có bức hoành phi ghi 3 chữ “Lai Viễn Kiều” là tên cầu do chúa Nguyễn Phúc Chu đặt năm 1719, khi ông đến thăm Hội An.
Chùa Bà Mụ: Còn gọi là Chùa Bà Lôi, của người Chăm, theo kiến trúc Chăm, thờ một con sư tử, đắc đạo.
Nhà cổ Hội An: Là linh hồn, phong vị tạo ra nếp sống cổ. Nhà cổ Hội An là nhà ống thường thông ra hai mặt phố, tiện cho việc làm ăn. Điển hình là ngôi nhà Tấn Ký có tuổi thọ 200 năm. Đó là ngôi nhà cổ được Bộ Văn hóa công nhận đầu tiên vào năm 1985. Ngôi nhà 85 Trần Phú được coi là ngôi nhà cổ nhất ở Hội An…
Phố cổ Hội An được UNESCO ghi vào danh sách Di sản văn hóa thế giới năm 1999.
