LÝ THỜI TRÂN - NHÀ THẦN DƯỢC CỦA TRUNG QUỐC
Đời nhà Minh ở Trung Quốc Lý Thời Trân (1518 - 1593) đã viết quyển sách ''Bản thảo cương mục'', một quyển sách được giới y học toàn thế giới đánh giá là quyển sách quí của y học Trung Quốc. Để viết nên quyển sách này, Lý Thời Trân đã dốc bao nhiêu tâm huyết trong suốt 30 năm, bôn ba khắp núi sông trên toàn Trung Quốc, dám mạo hiểm xem thường mạng sống của mình, nếm thử nhiều loại cây cỏ là dược liệu mới; ghi lại gần 2000 loại dược liệu mới với hơn một vạn phương thuốc. Quyển sách không chỉ để cho đời sau các tri thức y học mà còn để lại một tấm gương hi sinh mạng sống vì khoa học.
Lý Thời Trân xuất thân từ một gia đình làm nghề y nghèo, từ nhỏ đã có chí đi theo nghề y, theo nghiệp của tổ tông, có cống hiến to lớn cho nên y học Trung Quốc.
Trong quá trình hành nghề trong y học, Lý Thời Trân phát hiện trong các sách y học cũ, không ít sách các tên dược liệu phân loại hỗn loạn, không rõ ràng, nêu sai các tính năng của thuốc, thậm chí có thuốc độc ghi thành thuốc bổ, khiến cho thầy thuốc dùng sai vị thuốc, gây tử vong cho bệnh nhân. Trước tình hình đó, ông quyết tâm chỉnh lý các sách dược học cũ, viết sách mới về dược học. Để làm được việc đó một mặt ông cho thuốc trị bệnh cho bệnh nhân, một mặt ông đọc lại một lượng lớn sách y học, coi trọng công tác điều tra, thăm hỏi. Có lần ông thấy một người đánh xe đương đun một nồi thuốc trên bếp than hồng, ông liền hỏi thăm công dụng. Người đánh xe trả lời: ''Đây là loại trà thuốc ''tuyền hoa'' hay còn gọi là Li thiên kiếm (tên khoa học là Calystegia Sepium) uống vào có thể trị được bệnh đau xương cốt''. Lý Thời Trân hết sức thú vị và ghi chép ngay.
Để hiểu rõ việc con tê tê ăn con kiến, ông đã tiến hành quan sát rất lâu con tê tê. Ông thấy cách ăn kiến của con tê tê quả thực hết sức khéo léo: Con tê tê nằm trên đất thè lưỡi ra, trên đầu lưỡi phát ra mùi hấp dẫn lũ kiến bò đến, bu vào đầu lưỡi. Khi lưỡi đã có kiến bu đầy, con tê tê rụt lưỡi lại? Bằng cách này, tê tê dễ dàng ăn đầy bụng kiến.
Lý Thời Trân còn thu thập nhiều tiêu bản các loại dược liệu. Phàm những nơi núi cao, rừng thẳm mà có được dược liệu đều có in dấu chân ông. Đối với từng loại dược liệu ông khảo sát, điều tra từ đất trồng, hình thái, cách chăm sóc, đến rễ, lá, hoa quả, tính năng và công năng. Ông tiến hành nghiên cứu hết sức tỉ mỉ, công phu. Nhiều lần mạo hiểm, tự thử tính năng của dược liệu. Để thử tính năng chất gây mê của dược liệu, có lần ông đã thử uống nước cà độc dược và đã bị trúng độc. Ông lại phải theo sách cổ, dùng đậu tương cam thảo mới giải được độc.
Lý Thời Trân đã lao động miệt mài, gian khổ suốt 30 năm, vượt qua bao núi cao, sông lớn, đọc lại hơn 800 bộ sách, ghi chép đến cả mấy triệu chữ. Rồi lại trải qua bao năm nghiền ngẫm, sửa chữa cuối cùng đã để lại tác phẩm vĩ đại có trên một triệu chữ ''Bản thảo cương mục''. Suốt mấy trăm năm qua, bộ sách được xem là kinh điển cho “Trung y học” và Lý Thời Trân được tôn là nhà thần dược.
