NGƯỜI HOA ĐẦU TIÊN NHẬN ĐƯỢC GIẢI THƯỞNG NOBEL
DƯƠNG CHẤN NINH - LÝ CHÍNH ĐẠO
Vào tháng 12.1957 Viện Hàn lâm khoa học Thụy Điển đã xét và tặng giải thưởng Nobel về vật lý học trong năm đó cho các nhà khoa học người Hoa là Dương Chấn Ninh (192l -, quốc tịch Mỹ, gốc Hoa) và Lý Chính Đạo (1926 - quốc tịch Mỹ gốc Hoa). Kể từ năm 190l đến lúc bấy giờ đã có mấy chục lần xét tặng giải thưởng Nobel, nhưng trong lần này có điểm đặc biệt nên khiến mọi người quan tâm, chú ý.
Đó là vì: “định luật về sự không bảo toàn tính chẵn - lẻ'' do Dương Chấn Ninh và Lý Chính Đạo công bố vào năm 1956, mà các thực nghiệm để chứng minh các luận điểm của hai ông phải đến năm 1957 mới được thực hiện, và cùng năm đó công trình được xét và tặng giải thưởng Nobel, đó là điều chưa có tiền lệ.
Điều thứ hai là Lý Chính Đạo khi nhận được giải thưởng Nobel hãy còn rất trẻ mới có 31 tuổi, trong lịch sử của giải thưởng Nobel ông là người thứ hai nhận được giải thưởng vào lứa tuổi đó. Còn Dương Chấn Ninh lúc đó chưa quá 36 tuổi.
Điều thứ ba là cho đến năm 1957 đã có mấy trăm người nhận được giải thưởng Nobel nhưng chưa hề có người Hoa nào. Không trách là đã có nhà bình luận khoa học Mỹ viết: ''Thành tựu huy hoàng của hai nhà khoa học trẻ, chứng minh rằng trong tầng lớp những người có trình độ trí tuệ cao, người phương Đông và người phương Tây đều có năng lực sáng tạo như nhau''.
Điều thứ tư là các thanh niên đạt được giải thưởng Nobel, là những người đã sống qua những năm dài chiến tranh khổ ải. Họ đã trải qua nhiều khó khăn gian khổ, trong tim họ là dòng máu nóng của con cháu da vàng, thậm chí đến các đề mục nghiên cứu của họ cũng lộ rõ phong cách của người Hoa. Khi nhận giải, thưởng, Lý Chính Đạo đã phát biểu: ''Đối với việc tu chỉnh một số quan niệm của vật lý học hiện đại, tôi và Dương Chấn Ninh trong khi ăn ở quán ăn người Hoa gần trường đại học Colombia, đã cùng nhau thảo luận và đi đến các kết luận cần thiết.''
Dương Chấn Ninh và Lý Chính Đạo chính là các học giả được rèn luyện từ các tiệm trà Trung Quốc. Dương Chấn Ninh và Lý Chính Đạo sinh ra ở Hợp Phì và Thượng Hải trong các gia đình trí thức, bắt đầu học tập từ thời chiến tranh chống Nhật ác liệt Tốt nghiệp trung học xong, họ chuyển đến học ở trường đại học Thanh Hoa thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, sau đó đến 'học trường đại học Triết Giang thành phố Tuân Nghĩa, tỉnh Quí Châu. Lúc bấy giờ điều kiện vật chất vô cùng khó khăn, phòng thí nghiệm vật lý phải đặt tại một ngôi miếu hoang. Phòng học, nhà ở đặt tại đình làng, không hề có thư viện tại chỗ. Họ chỉ còn cách đến các tiệm trà, kiếm chỗ ngồi uống trà, đọc sách cho đến tối. Ban đầu chưa dễ gì đã quen làm việc trong điều kiện như vậy, nhưng lâu đần họ vẫn tìm được ''sự yên tĩnh'' trong chốn náo nhiệt để có thể học tập được.
Sau khi đến Mỹ, Dương Chấn Ninh, Lý Chính Đạo được các bậc danh sư như Einstein, Tylor, Fermi chỉ dẫn đi vào thế giới vật lý vi mơ và đã thu được những thành tựu rực rỡ. Trong các sách vật lý hiện đại có nêu tên ''Định luật Dương - Lý'', phương trình Dương Chấn Ninh, học thuyết Lý Chính Đạo là những nội dung cần thiết phải học.
