RUTHERFORD – NGƯỜI SÁNG TẠO LÝ THUYẾT HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ
Nhà khoa học Tân Tây lan Rutherford (1871 - 1939) được xem là người cha của học thuyết hạt nhân nguyên tử, là một trong số ít nhà khoa học được xem là khởi xướng cho một thời kỳ mới trong khoa học. Vào năm 1899 lúc Rutherford mới 28 tuổi đời, ông đã phát minh tính phóng xạ của ''Tori'' và trong các bức xạ có hai tia phóng xạ là tia và tia . Năm 1902 ông lại phát hiện một loại nguyên tử có thể biến đổi thành một loại nguyên tử khác , bác bỏ quan niệm cũ nguyên tử là bất biến. Năm 1908 ông vinh dự nhận giải thưởng Nobel.
Năm 1911, Rutherford dựa vào thí nghiệm sự tán xạ của hạt (được gọi là thí nghiệm Rutherford) , phát minh sự tồn tại của hạt nhân nguyên tử và đưa ra mẫu nguyên tử hành tinh như hệ mặt trời: ở trung tâm nguyên tử là một nhân rắn tích điện dương, còn các điện tử tích điện âm chạy trên quĩ đạo quanh hạt nhân rắn này, giống như các hành tinh chuyển động trên các qũi đạo quanh Mặt trời. Lý luận này có tác dụng thúc đẩy mạnh mẽ cho việc tìm hiểu cấu tạo nguyên tử và là cơ sở để đi sâu thêm về cấu tạo nguyên tử.
Năm 19 19, Rutherford dùng hạt của nguyên tố oloni phát ra để bắn phá nguyên tử nitơ và thu được nguyên tố đồng vị của oxi, lần đầu tiên thực hiện việc biến đổi nhân tạo các nguyên tố hóa học. Năm 1920 Rutherford còn tiên đoán sự tồn tại của các nơtron, ông cho rằng trong hạt nhân nguyên tử phải còn có một loại hạt nào đó không tích điện, dễ dàng xuyên sâu vào hạt nhân nguyên tử, hoặc có thể kết hợp ới các hạt nhân nguyên tử, hoặc chịu tác dụng một trường rất mạnh của hạt nhân. Mười hai năm sau người ta đã phát hiện được nơtron, và trở thành một “viên đạn” tốt để tiến hành phản ứng hạt nhân, tạo điều kiện để giải phóng năng lượng nguyên tử Rutherfơrd không chỉ có cống hiến to lớn trong khoa học mà còn góp phần đào tạo được 11 nhà bác học nhận được giải thưởng Nobel, và trở thành một người thầy đào tạo được nhiều người được giải Nobel trên thế giới.
Rutherford cũng có mắc phải sai lầm. Ông thường nói: ''Đứng về mặt giải phóng năng lượng nguyên tử, nếu dùng hạt nhân nguyên tử làm thí nghiệm thì sẽ gây sự lãng phỉ lớn các kim loại tinh khiết''. Thế nhưng sau khi ông mất 3 năm, ở Mỹ đã tìm ra phản ứng dây chuyền và đó là báo hiệu thời đại mới của sự phát triển năng lượng nguyên tử. Rutherford đã đánh giá thấp các phát minh của mình, nhưng loài người vẫn luôn luôn ghi nhớ tên ông.
