KÍNH GỬI ĐỨC GIÁO HOÀNG, ĐẠI GIÁO CHỦ PÔN III. LỜI NÓI ĐẦU CỦA NICÔLAI CÔPECNIC CHO CUỐN SÁCH “VỀ CHUYỂN ĐỘNG QUAY CỦA CÁC THIÊN CẦU”
Thưa Đức Cha tôn kính, tôi đã hiểu rất rõ rằng có những người hễ biết rằng trong cuốn sách của tôi đây viết về chuyển động quay của các thiên cầu, tôi đã cho Trái Đất quay, tất họ sẽ thét lên chửi rủa tôi vì những quan điểm như vậy. Tôi cũng không thích thú với tác phẩm của mình đến mức phớt lờ những lời phán xét của mọi người về cuốn sách này. Nhưng tôi biết rằng tư duy của một nhà triết học khác xa với tư duy của đám đông, bởi vì người ấy tìm kiếm chân lý ở tất cả mọi việc trong chừng mực mà Chúa Trời cho phép trí tuệ của con người. Tôi còn cho rằng cần phải tránh những ý kiến xa lạ với chân lý.
Ngồi một mình tôi suy nghĩ rất lâu rằng giả thuyết của tôi có vẻ phi lý đến mức nào đối với những người trên cơ sở lập luận của nhiều thế kỷ khăng khăng cho rằng Trái Đất nằm bất động giữa bầu trời cứ như là trung tâm của bầu trời vậy. Bởi vậy tôi đã do dự rất lâu liệu có nên xuất bản những tác phẩm của mình để chứng minh rằng Trái Đất quay hay không, hay tốt hơn là nên theo gương những người theo trường phái Pitago và một số người khác đã truyền cho nhau những điều bí mật của triết học không phải bằng cách công bố rộng rãi mà chỉ truyền cho những người thân và bạn bè. Tôi có cảm giác rằng họ làm như vậy tất nhiên không phải là vì một sự ghen tị nào đó với những học thuyết đã được phổ biến, như một số người lý giải, mà là để những nghiên cứu tuyệt vời nhất được thực hiện nhờ công lao to lớn của những con người vĩ đại không bị sự khinh rẻ của những người lười làm khoa học nghiêm túc, nếu những khoa học đó không mang lại lợi nhuận cho họ. Khi tôi cân nhắc tất cả những điều đó trong đầu thì nỗi lo sợ sự coi thường cái mới và sự vô nghĩa lý trong các ý kiến của tôi đã suýt nữa làm cho tôi không tiếp tục viết tác phẩm đã thai nghén của mình nữa.
Nhưng bạn bè đã động viên tôi, một con người luôn trùng trình, thậm chí còn thể hiện là mình không thích thú gì nữa. Họ nói rằng học thuyết của tôi về chuyển động quay của Trái Đất hiện tại đối với nhiều người càng có vẻ phi lý bao nhiêu thì đến khi bóng đêm được những chứng cớ rõ ràng nhất xua tan, nó sẽ càng đáng trầm trồ bấy nhiêu và càng xứng đáng được cảm ơn sau khi xuất bản các tác phẩm của tôi. Được những người bạn tham vấn và được thôi thúc bằng hy vọng, cuối cùng tôi lại cho phép bạn bè xuất bản tác phẩm mà họ đã yêu cầu tôi từ lâu.
Nếu như có những kẻ ba hoa nào đó, những kẻ ngu dốt ở tất cả các lĩnh vực toán học, mà vẫn cứ phán xét về nó dựa vào điểm này nọ trong Sách Thánh mà họ hiểu không đúng và xuyên tạc cho mục đích của họ, vẫn dám chỉ trích, truy đuổi tác phẩm này của tôi, thì tôi sẽ không chút chần chừ, không thèm đếm xỉa đến ý kiến nông nổi của họ. Toán học được viết ra cho những nhà toán học, và nếu tôi không tự đánh lừa mình, thì họ sẽ thấy rằng công trình này của chúng ta ở một chừng mực nào đó sẽ có ích cho cả giáo hội.
