PIERRE SIMON DE LAPLACE
(1749 - 1827)
Ông sinh ra tại Beaumont - en - Auge, vùng Normandie. Laplace học toán ở trường nhà binh của tỉnh nhỏ và cũng trong trường này, ông bắt đầu dạy học. Năm 1784, ông chấm thi đoàn pháo binh. Năm 1785, ông được bầu vào Viện Hàn Lâm Hoàng gia về khoa học. Thời cách mạng ông tham gia việc tổ chức trường bách khoa, trường sư phạm và thành lập Viện ngay từ khi nó mới được sáng lập. Năm 1796, ông làm Chủ tịch ủy ban trình bày trước Hội đồng 500 báo cáo về tiến bộ khoa học. Năm 1799, ông vào Thượng Nghị Viện. Năm 1814, ông bỏ phiếu tán thành sự thoái vị của Hoàng đế. Năm 1827, là thành viên của Viện Hàn Lâm Pháp, ông làm Chủ tịch buổi họp trong đó bàn cãi về việc đàn áp báo chí, phản đối việc này ông bỏ ra về, ông qua đời ít lâu sau tại Paris.
Tác phẩm lớn đầu tiên của Laplace nhan đề: Lý thuyết của chuyển động và hình elip của các hành tinh. Về chuyển động của Mặt trăng, Laplace biểu thị những rối loạn lý thuyết do Trái đất không hình cầu. Nhưng thắng lợi lớn của ông là đối với Sao Thổ và Sao Mộc. Laplace còn tính được vòng quay của các vòng Sao Thổ. Cuối cùng, Laplace giải quyết bí mật của Sao Chổi năm 1770. Năm 1796, ông viết tác phẩm Cơ học thiên thể, xuất bản cho tới năm 1825.
Laplace đặt giả thuyết là thoạt tiên có một thiên thể do quay nên văng ra những vành giống như vòng của Sao Thổ. Sau đó, vòng này sẽ vỡ ra thành các vệ tinh.
Năm 1812 ông xuất bản cuốn Lý thuyết phân tích các sác xuất.
GS. VŨ VĂN CHUYÊN
