SIÊU ÂM – KẺ CÔNG THẦN IM TIẾNG
Người ta nghe được các âm thanh cao - thấp là do tần số âm thanh quyết định. Tần số càng cao thì âm nghe thấy càng cao, nhưng với tần số lớn hơn hai vạn hec, tai người sẽ không nghe thấy được nữa. Người ta gọi các âm thanh có tần số quá cao tai người không nghe thấy được là siêu âm.
Siêu âm như một kẻ có công im tiếng từng giờ từng phút phục vụ cho lợi ích con người. Siêu âm và âm thanh thường có nhiều tính chất giống nhau, nhưng siêu âm có tần số rất cao, có nhiều ưu điểm độc đáo nên siêu âm được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực.
Nhờ các siêu âm ta có thể biết được tình hình bên trong của các vật thể, như các khe nứt, bóng khí bên trong các cấu kiện kim loại mắt người không nhìn thấy được. Siêu âm có khả năng xuyên thấu vào bên trong các chất lỏng, chất rắn. Khi ta phóng sóng siêu âm vào vật chất, khi siêu âm gặp các khe nứt, bóng khí, các chỗ khuyết tật sẽ xảy ra sự phản xạ sóng âm. Khi thận được các tín hiệu phản xạ cửa siêu âm, thông qua các máy hiển thị người ta có thể nhìn thấy rõ được hình dáng, vị trí các khuyết tật ở bên trong kim loại, khiến cho các sai hỏng nhỏ nhặt cũng không lọt qua được ''con mắt siêu âm''. Dựa vào nguyên lý đó, người ta đã nghiên cứu chế tạo các máy dùng siêu âm để kiểm tra các cơ quan nội tạng của người. Thông qua màn hình của các máy đo, người ta không chỉ nhìn rõ hoạt động của âm, phổi, hoạt động của hài nhi trong bụng mẹ, mà còn có thể phán đoán chính xác các vị trí của cơ quan nội tạng đang bị bệnh. Cách chẩn đoán này không gây đau đớn cho bệnh nhân, hoàn toàn vô hại và là trợ thủ đắc lực cho các thầy thuốc.
Theo cùng nguyên lý tương tự, người ta đã chế tạo các máy dò siêu âm không chỉ để xác định các tàu ngầm ở ngoài biển khơi mà còn có thể phát hiện các bãi san hô ở đáy biển, nhìn thấy các bãi cạn, các con tàu đắm. Người ta còn dùng các máy dò siêu âm để phát hiện các bầy cá.
Với các máy móc tinh vi, yêu cầu về độ sạch của các linh kiện rất cao. Dựa vào cách rửa sạch bằng sức người không chỉ tốn nhiều sức mà còn không đáp ứng được yêu cầu. Cho dù linh kiện có phức tạp đến đâu, có nhiều chi tiết ngóc ngách, nhiều lỗ nhỏ đến đâu, nếu dùng sức người thì khó rửa sạch được; nhưng nếu dùng siêu âm phóng vào dung dịch rửa chỉ trong một nháy mắt các linh kiện sẽ hoàn toàn sạch sẽ.
Qua nghiên cứu, rất nhiều loại hạt giống rất thích “nghe'' siêu âm. Dùng các loại siêu âm có tần số và cường độ nhất định tác động vào hạt giống tiểu mạch, lúa nước, bông, bắp cải một thời gian có thể giết chết các vi khuẩn gây bệnh và trứng côn trùng ở trong các hạt giống, giúp các hạt giống nhanh nẩy mầm, xúc tiến sự sanh trướng của thực vật.
Trong công nghiệp người ta còn dùng tác động của siêu âm để chế tạo các huyền phù lỏng - lỏng từ hai chất lỏng không hoà tan vào nhau. Trong y học người ta dùng siêu âm để tán sỏi thận, để loại bỏ các khối u khó cắt bỏ bằng phẫu thuật.
