TỪ 26-2-1802 ĐẾN 14-4-1849:
26-2-1802:
Ngày sinh Victor Hugo (Vichto Huygô 1802- 1885), nhà văn, nhà thơ, nhà soạn kịch người Pháp. Tác giả nhiều bài thơ và tiểu thuyết, trong đó có Những người khốn khổ. Sau khi mất, thi hài ông được đưa vào Điện Panthéon (Paris).
1803:
Chạy thử nghiệm đầu máy xe lửa đầu tiên ở Anh trên quãng đường dài 15km trong giờ 5 phút do Richard Trevithik (Risơt Trêvithic) chế tạo.
1804-1850:
Chính quyền Mạc phủ đóng cửa các hải cảng không cho tàu các nước Anh, Pháp, Mỹ, Nga vào Nhật buôn bán. Năm 1842 chỉ cho phép các tàu cập bến lấy than và nước ngọt.
21-3-1804:
Vị Tổng tài Napoléon Bonaparte công bố Luật Dân sự một bộ phận của Bộ luật Napoléon (gồm Dân luật, Hình luật, Thương luật), bộ luật khuôn mẫu của Nhà nước Tư sản.
18-5-1804:
Viện nguyên lão Pháp suy tôn Napoléon Bonaparte lên ngôi Hoàng đế, hiệu Napoléon I, thiết lập Đế chế thứ nhất (1804-1815).
1804-1814:
Napoléon I mở rộng cuộc chiến tranh chinh phục Châu Âu, giành được chiến thắng ở Austerlit (Aoxteclitdơ 1802), léna (1806), Friedland (Fritlân 1807), Wagram (Oagram 1809) và tiến vào Tây Ban Nha (1808-1813). Thất bại trong cuộc tấn công vào nước Nga 9-1812. Liên quân Châu Âu phản công tiến vào Paris (1814).
2-4-1805:
Ngày sinh H.C Andersen (Anđecxen 1805-1875) nhà văn Đan Mạch chuyên viết truyện cho thiếu nhi.
1807:
Tàu thủy chạy bằng hơi nước đầu tiên ở Mỹ do Robert Fonton (Rôbơcphơntơn) chế tạo chuyên chở hàng hóa trên Sông Husson.
12-2-1809:
Ngày sinh Charles Darwin (S. Đacuyn 1809-1882), nhà sinh học Anh người đề xướng thuyết chọn lọc tự nhiên của giống loài (học thuyết Darwin).
1810:
Nhiều nước Mỹ La tinh tuyên bố độc lập, được giải phóng khỏi ách thống trị Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.
7-8-1812:
Trận Borodino ở Nga giữa quân Pháp do Napoléon chỉ huy và quân Nga do Kutuzov (Kutuzôv) chỉ huy. Đánh dấu bước ngoặt thất bại của Napoléon I trên chiến trưởng Châu Âu.
6-4-1814:
Trước sự tấn công của liên quân Châu Âu vào Paris, Viện nguyên lão Pháp buộc Napoléon I phải thoái vị và bị đày ra Đảo Elbe (4-1814 - 2-1815).
4-6-1814:
Louis XVIII (1755-1824) trở về Vua nước Pháp công bố Hiến chương khôi phục triều đại phong kiến Bourbons, mở ra thời kỳ Trung Hưng (gồm hai giai đoạn 4-1814 - 5-1815 và 7-1815 - 7-1830).
26-2-1815:
Napoléon Bonaparte từ Đảo Elbe dẫn quân đổ bộ vào nước Pháp, tiến về Paris (20-3-1815), trở lại cầm quyền trong giai đoạn Một trăm ngày. (3-1815 6 -1815)
9-6-1815:
Ký kết Hiệp ước Wien (Viên) giữa các nước chiến thắng trong cuộc chiến tranh Napoléon I nhằm ngăn chặn sự phục hồi của nước Pháp như tình trạng năm 1792, chia lại một phần lãnh thổ Châu Âu và thuộc địa, thành lập tổ chức Đồng minh Thần thánh.
18-6-1815:
Trận Waterloo (Oatéclô) đánh dấu sự thất bại hoàn toàn của Napoléon, kết thúc cuộc chiến tranh Châu Âu. Napoléon bị đày ra Đảo Saint Hélène (Đại Tây Dương) và chết ở đó (1821).
26- 9-1815:
Ký kết hiệp ước thành lập Đồng minh Thần thánh (Nga, Áo, Phổ), trên cơ sở những nước theo Đạo Thiên chúa nhằm liên kết, chống lại phong trào cách mạng tư sản và giải phóng dân tộc ở Châu Âu. Bộ trưởng ngoại giao Áo Metternich giữ vai trò điều khiển tổ chức này.
11-1815:
Thành lập Đồng minh Tứ cường (Anh, Nga, Áo, Phổ) nhằm ngăn chặn sự phục hồi của Vương triều Napoléon và đàn áp phong trào cách mạng ở Châu Âu.
5-5-1818:
Ngày sinh Karl Marx (Các Mác), người sáng lập học thuyết về chủ nghĩa xã hội khoa học, lãnh tụ của giai cấp vô sản Thế giới.
1819:
Simon Bolivar (Bôliva) giải phóng các nước Colambia, Ecuador, Peru và Boolivia khỏi ách thống trị Tây Ban Nha.
1-1-1820:
Bùng nổ cách mạng Tây Ban Nha lần thứ hai (1810-1823) Đại tá Sapael Riego chống lại triều đình Vua Ferdinand VII, buộc thà Vua tuyên thệ trung thành với bản Hiến pháp năm 1812 ban hành trong cuộc cách mạng lần thứ nhất (1808 - 1814). Đồng minh Thần thánh điều quân đội Pháp đến đàn áp, khôi phục nền quân chủ Tây Ban Nha.
28-11-1820:
Ngày sinh Friedrich Engels (1820 - 1895), người cùng K.Marx xây dựng nền tảng học thuyết về chủ nghĩa xã hội khoa học, lãnh tụ của giai cấp vô sản Thế giới.
1821-1830:
Cao trào Cách mạng Hy Lạp chống ách thống trị của Thổ Nhĩ Kỳ, năm 1830 trở thành một Quốc gia độc lập.
2-12-1823:
Tổng thống Mỹ J. Monroe (Mơnrou) tuyên bố nguyên tắc Châu Mỹ của người Châu Mỹ làm cơ sở cho thuyết Liên - Mỹ (Panamericanism): Mọi sự can thiệp của bất cứ cường quốc Châu Âu nào vào các nước ở Châu Mỹ đều bị coi như hành động thiếu thân thiện với Hoa Kỳ.
1-8-1824:
Nang Khao lên ngôi Vua Vương quốc Xiêm, hiệu Rama III được hấp thụ văn hóa phương Tây, chủ trương mở cửa buôn bán với người Anh, Pháp, Mỹ. . . trị vì từ 1824-1851.
14-2-1825:
Khởi nghĩa ở Petersbourg (Petecxbua) của Hội những người Tháng Chạp gồm các nhà quý tộc cấp tiến chống lại chế độ Nga hoàng đòi xóa bỏ chế độ nông nô, ban hành hiến pháp. Khởi nghĩa ở Ucraina (29-12). Đều bị đàn áp, được coi là tín hiệu của phong trào tư sản ở Nga.
1825:
Khánh thành đoạn đường sắt đầu tiên nối liền hai Thành phố mỏ Darlington Stockton với đầu máy hơi nước do Stephanson chế tạo.
Ngày sinh N.I.Lobatchevski (Lôbasepxki 1792- 1856), nhà toán học Nga, đề xuất lý thuyết hình học phi Euclide (ơctit).
27-7 - 29-7-1830:
Cách mạng ở Paris lật đổ ngôi Vua Charles X (Triều đại Bourbons), thiết lập nền Quân chủ Tháng Bảy, (1830-1848). Lịch sử Pháp gọi là Ba ngày vinh quang.
7-8-1830:
Louis Phlippe (1773-1850) thuộc dòng Orléans lên ngôi Vua, lập nền Quân chủ Tháng Bảy ở Pháp (1830-1848).
1831:
Michael Faraday (Maicơn Farađây 1791-1867), nhà Vật lý người Anh nêu lên thuyết về cảm ứng điện từ.
14-4-1831:
Tuyên bố chế độ Cộng hòa Tây Ban Nha do thắng lợi của những người Cộng hòa trong cuộc bầu cử 1831, Vua Alphorlse (Anphôngxơ XIII) phải dời đất nước, không chịu từ ngôi.
13-6-1831:
Ngày sinh Jamesclerk Maxwell (Mắc xoen 1831- 1879), nhà vật lý Anh, người nêu lên lý thuyết điện từ của ánh sáng.
21-11-3-12-1831:
Khởi nghĩa Lon của công nhân dệt Pháp với khẩu hiệu: Sóng có việc làm hay chất trong chiến đấu.
1832:
Thành lập tổ chức Nước Italia trẻ gồm các nhà dân chủ cách mạng như Mazini, Garibaldi… đấu tranh cho sự thống nhất Italia.
1832-1847:
Cuộc khởi nghĩa của Abdel Kader (Apđen Cađe) ở Algérie chống sự xâm lược của thực dân Pháp.
6-6-1832:
Cuộc nổi dậy ở Paris của các lực lượng Cộng hòa và dân chủ chống lại nền Quân chủ Tháng Bảy ở Pháp.
21-10-1833:
Ngày sinh Alfred Nobel (Noben 1833-1893), nhà hóa học, một kỹ sư đa năng Thụy Điển. Người đặt ra giải thưởng cho các công trình xuất sắc về văn chương, khoa học (hóa, lý, sinh, y học) và những đóng góp vào sự nghiệp bảo vệ hòa bình (giải thưởng Nôben).
1-1-1834:
Thành lập Liên minh quan thuế Đức gồm 18 tiểu quốc ở Đức tham gia dưới sự điều hành của Vương quốc Phổ.
9-4 - 15-4-1834:
Khởi nghĩa Lyon lần thứ hai ở Pháp phản đối việc Chính phủ cấm công nhân tổ chức đoàn thể, đòi tăng lương và cải thiện đời sống.
4-1834:
Thành lập tổ chức Nước Đức trẻ nhằm đấu tranh cho nền Cộng hòa, xóa bỏ chế độ quân chủ chuyên chế, thực hiện quyền bình đẳng về chính trị và xã hội.
6-1836:
Thành lập Hiệp hội công nhân London (Anh) nhằm đấu tranh đòi tuyển cử phổ thông cho công nhân. Thủ lĩnh là Wlliam Lovett (Uyliêm Lôvet), Henry Heterington, Henry Vincent. . . khởi xướng phong trào Hiến chương ở Anh (1836-1848).
1836:
Thành lập Đồng minh những người chính nghĩa, tổ chức cách mạng của công nhân Đức và những người dân chủ tiến bộ ở Đức nêu khẩu hiệu Tất cả mọi người đều là anh em, chứa đựng nhiều quan điểm mơ hồ và không tưởng. Tiền thân của Đồng minh những người Cộng sản.
27-6-1836:
Ngày mất của Rouger de Lisle (1760-1836), sĩ quan Pháp, tác giả Bài ca chiến tranh cho quân đội Pháp (1792) sau đổi tên là Marseillaise (Mácxâye) và trở thành Quốc ca của nước Pháp.
2-1837:
Cuộc khởi nghĩa của Oshio Heihatiro ở Osaca (Nhật Bản) nhằm chống chế độ Mạc Phủ Tokugawa được nông dân nhiều nơi hưởng ứng.
2-1838:
Thủ lĩnh Hiệp hội công nhân London W.Lovett đưa ra bản Hiến chương nhân dân gồm 6 điểm: trao quyền tuyển cử cho nam giới từ 21 tuổi trở lên, bỏ phiếu kín, phân chia khu vực bầu cử ngang nhau trong cả nước, bầu cử Nghị viện hàng năm, xóa bỏ điều kiện thuế tài sản đối với cử tri, có phụ cấp cho Nghị sĩ.
2-1839:
Đại hội Hiến chương lần thứ nhất được triệu tập ở London gồm 53 đại biểu do công nhân bầu ra thảo luận về những biện pháp đấu tranh đòi quyền tuyển cử.
5-1- 1839:
Đỉnh cao của Phong trào Hiến chương ở Anh, đệ trình Nghị viện bản kiến nghị có 1.125.000 chữ ký của công nhân. Bị bác bỏ, kết thúc giai đoạn 1 của phong trào (1836-1839).
6-1839:
Lâm Tắc Từ, Khâm sai đại thần của Triều Mãn Thanh tại Quảng Châu quyết định tịch thu toàn bộ thuốc phiện (2 vạn hòm) trên tàu buôn nước ngoài để hủy, ngăn chặn nguy cơ buôn lậu và tránh nạn nghiện ngập đối với người Trung Hoa. Các nước đế quốc vin vào cớ này để tiến hành Chiến tranh thuốc phiện xâm lược Trung Quốc.
6-1840:
Chiến hạm Anh bắn phá bờ biển Quảng Châu, Phúc Kiến, Hạ Môn, Định Hải,... mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược Trung Quốc, gọi là Chiến tranh thuốc phiện.
2-5-1842:
Đại biểu công nhân London đệ trình Nghị viện bản kiến nghị có 3.315.712 chữ ký, đánh dấu đỉnh cao của giai đoạn II phong trào Hiến chương ở Anh (1842-1848).
8-1842:
Hiệp ước nam Kinh Trung - Anh quy định Trung Quốc phải mở 5 cửa biển cho người Anh đến buôn bán, nhường cho Anh Đảo Hồng Keng (đến 1997) và phải bồi thường thiệt hại cho Anh. Bước mở đầu của quá trình các nước đế quốc xâm lược Trung Quốc.
1844:
Cải cách Mizuno (Nhật Bản) nhằm khắc phục tình trạng khủng hoảng của Nhật Bản dưới thời Tokugawa: thực hành tiết kiệm khuyến khích võ nghệ, cấm nông dân dời bỏ ruộng đất, miễn trả hoặc giảm số nợ quý tộc, giải tán các công ty đặc quyền, Mạc Phủ trực tiếp quản lý khu vực quanh Edo và quanh Osaca... Cuộc cải cách không đem lại lợi ích cho nhân dân và giới doanh nghiệp, bị phản đối nên không thực hiện được.
3-6-1844:
Cuộc khởi nghĩa Silesia của công nhân dệt ở Đức đòi tăng lương, giảm giờ làm, cải thiện đời sống.
7-1844:
Hiệp ước Vọng Hạ Trung - Mỹ, tương tự Hiệp ước Nam Kinh (8-1842).
10-1844:
Hiệp ước Hoàng Phố Trung - Pháp, quy định nội dung tương tự Hiệp ước Nam Kinh.
1846:
2 tàu Mỹ do Perry chỉ huy đến Nhật Bản đòi Mạc Phủ mở cửa biển để buôn bán.
13-5-1846:
Chiến tranh Mỹ-Mexico (5-1846 - 2-1848) buộc Mexico nhường cho Mỹ một vùng lãnh thổ rộng lớn gồm các bang Texas, Califonia, Nevada, Utah và một phần của New Mexico, Arizona, Colorado, Wyoming.
23-9-1846:
Johann Galle (Galê 1812-1910), nhà thiên văn Đức phát hiện ra hành tinh Hải vương (Neptune) theo tính toán của Le Verrier (Lơ Veriê).
1847:
Chính phủ Anh ban hành đạo luật ngày làm 10 giờ đối với phụ nữ và trẻ em.
17-1-1847:
Ngày sinh Nicolai Joukovski (Giucốpxki 1847- 1921), nhà cơ học Nga, người sáng lập Viện cơ học hàng không đầu tiên ở Châu Âu (1905).
6-1847:
Thành lập Đồng minh những người cộng sản nêu khẩu hiện Vô sản tất cả các nước đoàn kết lại. Marx và Engels tham gia Đồng minh, soạn thảo Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản.
24-1-1848:
Phát hiện ra mỏ vàng trong vùng đất thuộc California (Mỹ).
2-1848:
Công bố lần đầu tiên tại London bản Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản (K.Marx - F.Angels), cương lĩnh đấu tranh của giai cấp vô sản.
24-2-1848:
Bùng nổ cuộc Cách mạng Tháng Hai ở Paris, lật đổ nền Quân chủ Tháng Bảy (7-1830 - 2-1848). Ngày 4-5-1848 tuyên bố thành lập nền cộng hòa thứ II ở Pháp.
25-2-1848:
Thành lập Chính phủ lâm thời ở Pháp, do kết quả của cuộc cách mạng Tháng Hai 1848.
10-4-1848:
Công nhân Anh đệ trình Nghị viện bản kiến nghị có 5.000.000 chữ ký nhưng bị bác bỏ, kết thúc phong trào Hiến chương (1836 - 1848). Đó là phong trào cách mạng vô sản to lớn đầu tiên thực sự có tính chất quần chúng và có hình thức chính trị (Lénine).
5-3-1848:
Bùng nổ Cách mạng ở Budapest (Hongaria) dưới sự lãnh đạo của nhà thơ S. Poetfi chống lại ách thống trị của triều đình Áo Hapsbourg (Hapxbua), thành lập Chính phủ Hongaria độc lập. Tháng 1-1849, bị quân áo trấn áp.
13-3 - 15-3-1848:
Cách mạng Tháng Ba ở Wien (Viện) nhằm chống chính quyền phản động của Thủ tướng Meuernich đòi ban hành hiến pháp dân chủ và tiến hành bầu cử.
14-3 – 18-3-1848:
Bùng nổ Cách mạng tháng Ba ở Berlin (Đức). Công nhân và nhân dân biểu tình đòi Vua Friedric Wilhem IV(Fridic Vinhem IV) tiến hành cải cách, ban bố quyền dân chủ, ân xá tù chính trị, thành lập Bộ Lao động. Bị đàn áp, đánh dấu đỉnh cao của phong trào cách mạng lan tràn trong các tiểu quốc ở Đức năm 1848.
12-6 – 26-6-1848:
Khởi nghĩa nhân dân ở Praha (Tiệp) nhằm giải phóng khỏi ách thống trị của triều đình Áo Hapsbourg.
23-6 - 26-6-1848:
Khởi nghĩa Tháng Sáu của công nhân Paris chống Chính phủ tư sản, đòi thành lập nền cộng hòa xã hội được coi là Cuộc giao chiến đầu tiên giữa tư sản và vô sản (Marx).
1-10 - 6-10-1848:
Cuộc khởi nghĩa Tháng Mười ở Wien (Viên) chống lại sự đàn áp của quân đội Chính phủ Áo. Bị thất bại hoàn toàn (11-1848).
10-12-1848:
Louis Bonaparte (Luy Bônapactơ) được bầu làm Tổng thống nền Cộng hòa thứ hai của nước Pháp.
2-1848 - 7-1849:
Thành lập Cộng hòa Roma thực hiện một số cải cách dân chủ tư sản. Liên minh Pháp - Áo - Tây Ban Nha gửi quân đến trấn áp lật đổ chính quyền Cộng hòa, chấm dứt phong trào cách mạng 1848-1849 ở Italia.
14-4-1849:
Hongaria tuyên bố độc lập tách khỏi ách thống trị của đế quốc Áo.
