Truyện Và Kí Chương 11

Đầu năm 1921, một cuộc bói cụng lớn của cụng nhõn hàng hải đăng bạ nổ ra ở Braxin. Một chiếc tàu vừa cập bến Riụ Đờ Hanõyrụ. Thủy thủ trờn tàu chưa biết rằng bạn của mỡnh ở đõy đang đấu tranh chống bọn chủ. Một người da đen tham gia đỡnh cụng, Hụxờ Lờanđơrụ Đa Xinva, muốn lờn tàu bỏo tin cho cỏc thủy thủ biết. Trờn bến, Hụxờ gặp một tờn cảnh sỏt ngăn anh lại.

- Tụi cú quyền lờn tàu gặp cỏc bạn tụi, chứ sao khụng, - Hụxờ núi với tay đại diện trật tự chớnh quyền.

- Khụng núi năng lằng nhằng! Xộo! - Tờn này cự lại.

Hụxờ cố nài. Tờn cảnh sỏt chẳng thốm trả lời nữa, rỳt sỳng lục ra, bắn. Hụxờ nhanh nhẹn trỏnh kịp, và, lẹ như chớp, anh tỳm lấy thằng đội, quẳng nú xuống nước.

Cú đến năm chục tờn cảnh sỏt cú vũ khớ đổ xụ đến đỏnh Hụxờ. Anh chống cự lại. Sẵn con dao đi biển, anh đõm chết mấy tờn và làm bị thương nhiều tờn khỏc.

Cuối cựng, anh khụng chọi nổi số đụng, ngó xuống, coi như chết, với 18 viờn đạn trong mỡnh.

Tuy vậy anh vẫn cũn đủ sức để lẩm nhẩm bài Quốc tế ca khi được khiờng đến nhà thương. Rồi sau chỳng lụi anh ra tũa. Anh bị kết ỏn 30 năm khổ sai.

Vừa được tin xử, anh em cụng nhõn cỏch mạng lập ngay một Ủy ban bảo vệ. Một mặt, họ mướn nhiều trạng sư cói cho bạn; mặt khỏc, họ tổ chức những cuộc biểu tỡnh phản đối trong cả nước. Một chiến dịch vận động đấu tranh ủng hộ Hụxờ được tiến hành mạnh mẽ suốt ba năm. Dư luận quần chỳng cụng phẫn đến mức nhà chức trỏch phải mang vụ ỏn ra xột lại.

Ngày mồng 8 thỏng 2, Hụxờ ra tũa xử lại ỏn. Một vạn rưởi cụng nhõn dự phiờn tũa kộo dài suốt đờm. Bọn chủ khụng chịu nhả mồi ra, và biện lý phải mất 5 tiếng đồng hồ mới đọc xong bản cỏo trạng dài.

Đồng chớ Paolụ Đờ Laxếcđa và cỏc bạn đồng nghiệp đó hựng biện bỏc bỏ một cỏch thắng lợi mọi lý lẽ của biện lý.

Phiờn tũa đến 4 giờ rưỡi sỏng mới kết thỳc.

Tũa xử trắng ỏn.

Bản tuyờn ỏn được hoan nghờnh bằng những tiếng vỗ tay vang như sấm. Và Hụxờ, anh chiến sĩ bói cụng da đen, ngả mỡnh trong cỏnh tay cỏc đồng chớ và cỏc người bảo vệ anh, những đại biểu của cụng nhõn da trắng.

Vậy là, dự màu da cú khỏc nhau, trờn đời này chỉ cú hai giống người: giống người búc lột và giống người bị búc lột. Mà cũng chỉ cú một mối tỡnh hữu ỏi là thật mà thụi: tỡnh hữu ỏi vụ sản.

Bỏo Người cựng khổ, số 25, thỏng 5-1924.

Bản dịch: Phạm Huy Thụng.

Truyện và ký. Nhà xuất bản Văn học,