DMITRI IVANOVITS MENDELEEV (1834 - 1907)
D.I. Mendeleev sinh ngày 27 - 1 - 1834 tại Tobolsk, Sibir (Nga) trong một gia đình có mười bảy người con mà ông là người thứ mười sáu. Sau khi tốt nghiệp trường Đại học sư phạm, Mendeleev được ở lại giảng dạy hóa học lý thuyết và hóa hữu cơ với cương vị phó giáo sư vào năm 22 tuổi.
Cống hiến vĩ đại nhất của D.I. Mendeleev là hệ thống bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học (còn gọi là Bảng tuần hoàn Mendeleev); trên 100 năm qua, là chìa khóa dẫn đến sự phát minh nhiều nguyên tố hóa học mới, là kim chỉ nam cho những nghiên cứu trong hóa học nói chung. Nhưng đó chỉ là một phần trong di sản sáng tạo to lớn của nhà Bác học. Toàn bộ công trình của ông bao gồm 25 tập sách dày - một bộ Bách khoa toàn thư thực sự.
Mendeleev đã hệ thống hóa những tri thức tản mạn về hiện tượng đồng hình, nhờ đó đã phát triển môn địa hóa học. Ông phát hiện nhiệt độ sôi tới hạn, ông xây dựng thuyết hydrat hóa của dung dịch, do đó xứng đáng được xem như một nhà hóa lý kiệt xuất. Với những công trình nghiên cứu sâu sắc về tính chất các khí loãng, ông đã tỏ ra là một nhà vật lý thực nghiệm lỗi lạc. Mendeleev đề xuất thuyết nguồn gốc vô cơ của dầu mỏ, cho đến nay vẫn được nhiều người ủng hộ; ông còn nghiên cứu quá trình chế thuốc súng không khói; sự du hành trên tầng cao của khí quyển, khí tượng học, hoàn thiện kỹ thuật đo lường.
Mendeleev còn là một nhà công nghệ tài năng. Ông đề xuất các phương pháp khai thác dầu mỏ và nhiều quy trình sản xuất hóa chất.
Hoạt động sư phạm của Mendeleev rất phong phú và ông đã đào tạo ra nhiều nhà khoa học lớn đã đi vào lịch sử hóa học. Giáo trình Cơ sở hóa học của ông đã được xuất bản tới 8 lần khi ông còn sống và được dịch ra nhiều thứ tiếng. Nó có giá trị trang bị cho các nhà khoa học những kiến thức đúng đắn và chính xác khi bước vào nghề.
Mendeleev là một trong những người có trình độ văn hóa cao nhất của thời đại ông. Ông quan tâm sâu sắc đến văn học nghệ thuật, đã xây dựng một bộ sưu tập khổng lồ phiên bản tranh của các họa sĩ thuộc nhiều nước, nhiều thế hệ.
Những cống hiến khoa học của D. I. Mendeleev được thừa nhận khắp thế giới. Ông được bầu là Viện sĩ của trên 50 Viện Hàn Lâm và Hội khoa học của nước ngoài.
Các nhà khoa học thế giới cảm thấy một tổn thất nặng nề trước cái chết của ông vào ngày 20 - 1 - 1907 vì bệnh sưng phổi.
Năm 1955, các nhà vật lý Mỹ đứng đầu là Glenn Seaborg tổng hợp được nguyên tố hóa học thứ 101, và đặt tên nguyên tố này là Mendelevi để công nhận sự cống hiến của nhà Bác học Nga vĩ đại.
KS. NGUYỄN QUỐC TÍN
