Hai bán cầu đại não
Não là khí quan của hoạt động tâm lý. Khoa học về não có quan hệ mật thiết với tâm lý học.
Các nhà khoa học về não phát hiện ra rằng bán cầu phải và bán cầu trái của đại não tuy dường như hoàn toàn như nhau về kết cấu, nhưng lại có sự khác nhau về chức năng. Bán cầu trái của não là trung khu xử lý ngôn ngữ, tiến hành tư duy trừu tượng, lô gích, tập trung tư duy, phân tích tư duy. Nó chủ trì những hoạt động tâm lý như: nói, đọc, viết, tính toán, sắp xếp, phân loại, ngôn ngữ, ghi nhớ vả cảm giác về thời gian; nó có những chức năng như tính liên tục, tính trật tự, tính phân tích v.v... Bán cầu phải của não là trung khu xử lý biểu tượng, tiến hành tư duy hình tượng cụ thể, phát tán tư duy. Nó chủ quản: tri giác nhìn, tri giác phức tạp, tái nhận mô hình, ghi nhớ hình tượng, nhận thức mối quan hệ không gian, phân biệt các hình vẽ hình học, tưởng tượng, nằm mơ, lý giải sự ẩn dụ, phát hiện mối quan hệ được ẩn dấu, bắt chước, âm nhạc, tiết tấu, nhảy múa, cùng thái độ, tình cảm v.v. . . của con người, nó có các công năng như tính không liên tục, tính lan tỏa, tính toàn vẹn v.v. . .
Do bán cầu trái của não đảm nhiệm chức năng ngôn ngữ, nên những người bị tổn thương bán cầu trái không nói năng được, không tư duy trừu tượng lô gích được, không đọc sách được, hay cáu kỉnh v.v. . . Người bị tổn thương bán cầu phải biểu hiện chủ yếu là tinh thần sút kém, nhưng vẫn hoạt động ngôn ngữ được. Chính vì thế, người ta thường gọi bán cầu trái đảm nhiệm chức năng ngôn ngữ là ''bán cầu ưu thế''.
Nhưng về sau người ta phát hiện ra rằng không phải bán cầu trái của tất cả mọi người đều là bán cầu ưu thế, sự phân công chức năng của hai bán cầu trái và phải của não ở một số người lại trái ngược với mọi người nói chung. Bộ phận có liên quan với hai bán cầu của não còn có hai tay của con người. Tay phải của người do bán cầu trái của não chi phối, tay trái do bán cầu phải của não chi phối. Người thuận tay phải thì bán cầu trái của não người đó là bán cẩu ưu thế. Người thuận tay trái thì bán cầu phải của não người đó là bán cầu ưu thế.
Nói chung, trước 5 tuổi sự phân công của hai bán cầu não chưa thật rõ ràng, bán cầu ưu thế chưa hình thành. Sau 5 tuổi, hai bán cầu não được phân công dần dần, trên 12, 13 tuổi cơ bản hình thành bán cầu ưu thế cố định. Cho nên trước 12, 13 tuổi nếu bán cầu ưu thế bị tổn thương, thì bán cầu kia sẽ có thể từng bước hình thành bán cầu ưu thế mới. Nếu sau 12, 13 tuổi bán cầu ưu thế mới bị tổn hại, bán cầu kia rất khó trở thành bán cầu ưu thế mới, người đó có khả năng mất vĩnh viễn khả năng ngôn ngữ.
Các công trình nghiên cứu khoa học phát hiện ra rằng, chức năng của bán cầu não phải của thanh thiếu niên nhi đồng nếu không được phát huy đầy đủ, thậm chí bị coi nhẹ, sẽ rất bất lợi cho việc phát triển trí lực của các em. Bởi vậy, trong quá trình học tập, học sinh không lên học lệch, đặc biệt cẩn tăng cường việc học tập thể dục thể thao, âm nhạc, mỹ thuật.
