KELLER GOTTFRIED (1819-1890)
NHÀ THƠ CỦA NỀN DÂN CHỦ THỤY SĨ
Keller Gottfried sinh ngày 19 tháng bảy 1819. Ông là nhà thơ và nhà văn Thụy Sĩ, viết tiếng Đức. Keller là con trai một người thợ tiện - một chiến sĩ cộng hoà. Năm 1840-1842 học hội hoạ ở viện Hàn Lâm nghệ thuật Muyních rồi chuyển sang sáng tác văn học. Sau đó ông quay về Thụy Sĩ tham gia vào cuộc đấu tranh của các nhà dân chủ chống lại các thế lực phong kiến Kitô giáo. Năm 1848-1850 học đại học văn, sử, triết ở Heidelberg. Sự nghiệp văn học của ông bắt đầu vào năm 1846 với những bài thơ chính trị đả phá chế độ quân chủ độc tài, ca tụng tự do. Năm 1850-1855 sang Đức lần thứ hai, đây là giai đoạn quan trọng của việc hình thành tư tưởng của nhà văn. Ở đây, ông làm quen với nhà triết học duy vật Feuerbach(Phoi Bách) và hoan nghênh cuộc cách mạng 1848 ở Châu Âu.
Tiếp tục truyền thống tư tưởng và nghệ thuật của chủ nghĩa nhân đạo cổ điển Đức cùng với quan điểm tư sản tiến bộ, gắn bó với nhân dân, Keller là một trong những nhà văn hiện thực lớn nhất của văn học tiếng Đức thế kỷ XIX. Ông được mệnh danh là ''nhà thơ của nền dân chủ Thụy Sỹ''. Thơ ông giai đoạn sau gắn liền với thơ ca dân gian nhưng vẫn đậm đà chất hiện thực. Keller nổi tiếng với những tập truyện ngắn và tiểu thuyết. Năm 1855, ông cho ra đời cuốn tiểu thuyết Chàng Hainơrich (bản thứ hai năm 1880), được viết theo truyền thống tiểu thuyết giáo huấn thế kỷ XVIII, có tính chất tự truyện. Nhân vật chính là một họa sĩ đã đi tìm con đường của mình trong cuộc đấu tranh khốc liệt để tồn tại trong xã hội tư sản. Cuốn tiểu thuyết tràn đầy những suy ngẫm của tác giả trước số phận con người trong xã hội tư sản và ý nghĩ của nghệ thuật trong việc phục vụ nhân dân, nhân vật của Keller gắn bó với nhân dân lao động, coi việc thực hành những lý tưởng nhân đạo chủ nghĩa là phương châm sống của mình. Nhưng cuốn tiểu thuyết cũng thể hiện phần nào những ảo tưởng của nhà văn về giai cấp thống trị.
Truyện ngắn của Keller được coi là những truyện ngắn hay nhất trong văn học viết bằng tiếng Đức. Hai tập Những người ở Xenvinla (1856 và 1874) đã tái hiện một cách sinh động hiện thực xã hội Thụy Sỹ trong thời kỳ tiền tư bản chủ nghĩa với một bút pháp trào lộng bậc thầy, ở đó chứa đựng những cảnh bi hài kịch do xã hội gây ra cho người lao động.
Nhân vật trong truyện ngắn của ông thường là người dân lao động, một anh lính, một người thợ làm lược mong muốn mở một xưởng lược nhưng bị lừa trắng tay, một chàng làm nghề đột đinh mơ ước giàu có, một cặp vợ chồng trẻ lao vào kinh doanh, một anh thợ may thất nghiệp. Trong đó hay nhất là truyện Romeo và Juliet nơi thôn dã kể lại mối tình của đôi trai gái nông thôn, vì mâu thuẫn giữa hai gia đình, không lấy được nhau và phải tự sát. Các tập truyện tiếp theo là Truyện ngắn Xuyrích (1872), Bảy truyện cổ tích (1878), Bài thơ phúng thích (1882) thường xoay quanh chủ đề tình yêu, ca ngợi những mối tình lành mạnh, đả phá các quan niệm hôn nhân mua bán kiểu thị dân tư sản. Keller có tài khắc họa tính cách nhân vật, các nhân vật của ông hiện lên sắc nét. Thiên nhiên trong truyện của ông rất nên thơ, gần gũi với con người.
Với bút pháp hài hước, dí dỏm, vừa hiện thực vừa lãng mạn; Kelter là một nhà văn hiện thực phê phán bậc thầy trong văn học viết bằng tiếng Đức thế kỷ XIX và trong văn học Thụy Sĩ. Tác phẩm của ông luôn mang tính giáo dục cao.
