EDGAR ALLAN POE (1809-1849)
NHÀ VĂN MỸ
Edgar Allan poe (Edga Alan pô) sinh ngày 19 tháng Giêng 1809 trong một gia đình làm nghề diễn viên ở Boston (Bôxtơn). Mồ côi cha mẹ lừ lúc 2 tuổi, Poe được một gia đình tư sản giàu có ở Alan nuôi dưỡng, ăn học, đến năm 17 tuổi bị ruồng bỏ. Từ đây, Poe phải tự lực kiếm sống rất vất vả. Vốn tính phóng túng, nên Poe đã trải qua rất nhiều nghề. Vào quân đội, học sĩ quan, làm báo, cuối cùng là viết văn. Có lẽ viết văn là công việc hợp với tính tình và sở thích của ông. Cả cuộc đời ông bị đè nặng vì sự dày vò của miếng cơm manh áo, luôn luôn túng quẫn. Đã thế, từ năm 1846 trở đi ông lại nghiện rượu, nghiện thuốc phiện nên sức khỏe ngày càng tàn tạ sa sút cuộc sống cực kỳ bi đát. Năm 1847, người vợ của ông chết vì bệnh lao. Hai năm sau (1849), vào ngày 7 tháng Mười, ông chết một cách bí ẩn ở Bantimo, không rõ nguyên nhân...
Poe là một nhà văn tài năng trên nhiều lĩnh vực: thơ, truyện, phê bình lý luận; trong mỗi thể loại ông đều có những gặt hái đáng kể, được đánh giá cao. Các tập thơ nổi tiếng nhất của Poe là: Con quạ và những bài thơ khác (1845), Tiếng chuông (1849), Alaliun (1849), Anaben Li (1849). Các vầng thơ của ông thường chứa chất tình yêu, nỗi buồn và cái chết; nó hàm chứa tinh thần lãng mạn của trào lưu văn học lãng mạn chủ nghĩa lúc bấy giờ. Truyện của Poe được chia ra làm nhiều loại. Truyện rùng rợn: Con mèo đen (1843); truyện hoang đường viễn tưởng: Cuộc phiêu lưu có một không hai của Hanx Pơphan (1835), Ơrêca (1848), Bức thư bị lấy trộm (1845)... và một số truyện đả kích hài hước khác.
Về mặt thái độ, các truyện của ông bộc lộ mối bất đồng sâu sắc đối với xã hội tư sản Mỹ đương thời, cho nên ông tìm đến chủ nghĩa lãng mạn như một chỗ dựa tinh thần, niềm vui trong thế giới tưởng tượng bay bổng, ly kỳ của sáng tạo cá nhân. Song các truyện của ông không rơi vào thần bí, cho dù có thể gây hiệu quả rùng rợn, khiếp hãi ở người đọc, bởi vì ông giải quyết các tình tiết theo chiều hướng khoa học, lấy trí tuệ khoa học để giải tỏa bức màn bí mật của câu chuyện. Cho nên các truyện rùng rợn phiêu lưu của ông đặc biệt được yêu thích; nhất là công chúng châu Âu. Sự nghiệp sáng tác của Poe đã có ảnh hưởng nhiều đến nền văn học châu Âu nhất là năm đầu thế kỷ XX.
