MỸ THUẬT TÂY BÁN CẦU
Vài nét về mỹ thuật Tây bán cầu. Năm 1492 nhà thám hiểm Cristophe Colombo (1450 -1506) đã tìm ra Châu Mỹ. Sự kiện đó kéo dài theo cuộc thập tự chinh và những cuộc hành quân tìm miền đất mới của nhiều quốc gia Châu Âu như Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Anh, Pháp, Hà Lan... trong khi tiến hành những cuộc chinh phạt ấy họ đã mang tới Châu Mỹ văn minh, văn hoá Châu Âu. Tại đây, năm thế kỷ qua đã mọc lên rất nhiều công trình nghệ thuật. Một phần rất đặc sắc trong số đó là các nhà thờ mang phong cách Gothique, Baroque hoặc pha trộn các phong cách Âu, Mỹ.
Trước Colombo, Châu Mỹ đã từng có các nền văn minh rực rỡ của người Olmeque, Maya, Inca,Tolteque v.v...v.v...
Cổ xưa nhất trong số đó là văn minh của người Olmeque (thế kỷ XII - VI Tr.CN) ở Mêhicô. Nghệ thuật của người Olmeque phát triển ở trình độ cao, dấu vết còn lại đến ngày nay là tượng Đầu người khổng lổ bằng đá bazal.
Tiếp theo là nền văn minh Maya đã kéo dài 1.000 năm từ thế kỷ IV đến thế kỷ XIII ở Trung Mỹ, nay thuộc Honduras, Goatêmala và vùng Yucatan của Mêhicô. Nghệ thuật nổi tiếng của người Maya thể hiện qua các công trình Đài quan sát Caracol và Kim Tự Tháp Cuculcan ở Chichen Itza. Kim Tự Tháp này rất hùng vĩ, có nhiều hoa văn đẹp và đặc biệt có 365 bậc ứng với 365 ngày trong một năm. Điều đó nói lên không những kỹ thuật xây dựng tài khéo mà hiểu biết của người Maya về Thiên văn cũng rất sâu sắc.
Nền văn minh Inca, trong vòng 5 thế kỷ, từ thế kỷ XI đến thế kỷ XV đã phát triển rực rỡ vào loại bậc nhất ở Châu Mỹ. Vương quốc Inca giàu có nổi tiếng trải dọc bờ Tây Nam Mỹ nay thuộc Peru, Chilê, Bolivia, Equado. Nổi tiếng là Di chỉ machu - Picchu. Ở đây thể hiện nghệ thuật kiến trúc tài giỏi, đa dạng, nhiều điều kỳ thú, dấu vết của một thời vàng son lộng lẫy. Sau khi đế chế Inca sụp đổ (cuối thế kỷ XV), Machu - Picchu đã chìm trong quên lãng, trở thành hoang phế suốt 4 thế kỷ. Đầu thế kỷ XX mới được phát hiện và nay đã được tôn tạo.
Ở miền trung Mêhicô trong khoảng 300 năm từ thế kỷ VII đến thế kỷ IX, người Tolteque cũng đã tạo nên một nền văn minh tập trung ở Teotihuacal. Nhiều đền thờ dưới dạng kim tự tháp còn tới ngày nay như Đền thờ Mặt trời, Đền thờ Mặt trăng và Đền thờ Quetzalcoatl, thờ một vị Vua anh minh của người Tolteque. Trong đó hình vẽ và điêu khắc là những tác phẩm rất đặc sắc và ấn tượng.
Họa sỹ TRƯƠNG THẢO
