NHÀ CẢI CÁCH XÃ HỘI
Vua nước Anh James II Stuart (1685 - 1688) cố gắng đưa nước nhà trở lại tình hình như trước cách mạng. Ông cố gắng phục hồi Công giáo nhưng các kế hoạch của ông bị đa số nhân dân chống lại. Trong quá trình chính biến (1688 - 1689) nhà vua bị lật đổ. Công chúa Mary II lên ngôi cùng với chồng là William III of Orange. Cuộc chính biến diễn ra êm ả, không đổ máu nên được gọi là ''Cuộc cách mạng vinh quang''. Cuộc cách mạng này củng cố đặc lợi, đặc quyền của giới thương gia và các chủ ngân hàng quan tâm đến việc tăng trưởng kinh tế đất nước. Để thực hiện mục tiêu này rất cần có cuộc cải cách tiền tệ.
Năm 1696, Newton giã từ Cambridge để về Luân Đôn. Ông nhận nhiệm vụ mới, đầu tiên là giám sát sau đó vào năm 1699 là giám đốc Sở đúc tiền. Tri thức của nhà bác học về môn luyện kim rất cần cho công nghệ đúc lại tiền kim loại do theo phương pháp trước đó vẫn còn hiện tượng ở rìa mép đồng tiền không được nhẵn và đúng dạng, phế phẩm khá nhiều. Số tiền cũ được loại bỏ, chỉ dùng làm nguyên liệu.
Những cuộc cải cách tiền tệ tương tự làm dân chúng khánh kiệt. Tiền cũ được đổi bằng tiền mới nhưng tính theo trọng lượng nên họ chỉ nhận được một lượng tiền nhỏ hơn nhiều so với mệnh giá. Lượng tiền mặt trong nước giảm xuống trong lúc thuế khoá và nợ nần thì không thay đổi, giá cả thị trường trong nước giảm sút trong khi hối đoái thì bất di bất dịch. Hoạt động kinh tế vì vậy trở nên đình trệ. Đúng vào lúc cuộc cải cách đang quyết định số phận của nước Anh thì Newton đến Luân Đôn. Với địa vị và uy tín của mình ông đề xuất đổi tiền không tiến hành theo lượng mà phải theo mệnh giá. Thế là những người có tiền trước kia không phải chịu thiệt.
Dưới sự chỉ đạo của Newton, năng suất của Sở đúc tiền tăng lên gấp 8 lần mà chưa hề áp dụng kỹ thuật nhà bác học chỉ sắp xếp lại quy trình sản xuất, trước đó điều hành bởi những bàn tay quá tồi. Công nhân thì say rượu, đánh nhau ngay tại nơi làm việc, ăn cắp bạc, bán các khuôn đúc cho bọn làm bạc giả...
Để những hiện tượng nói trên không còn xảy ra ông tổ chức hệ thống kiểm tra chặt chẽ và xử phạt nghiêm minh. Sở đúc tiền thành lập nhà tù riêng với tổ chức thám tử riêng. Đã hình thành hệ thống nhân viên mật vụ theo dõi những hành động tổn hại đến nền tài chính quốc gia đặc biệt là theo dõi bọn làm tiền giả trước khi tổ chức cảnh sát Anh (Scotland Yard) ra đời khá lâu.
Phức tạp nhất vẫn là cải cách tài chính. Số là, khi đổi tiền theo mệnh giá đã xảy ra lạm phát do phải bù lượng tiền hỏng trước kia. Sáng kiến do Newton đề xuất sau này được áp dụng phổ biến trong thế kỷ XXI song vào thế kỷ XVII quả thực là cách mạng. Việc thiếu kinh phí được khắc phục bằng việc vay mượn từ bên ngoài, cụ thể là vay mượn của những nước láng giềng, chủ yếu là Hà Lan.
Đến giữa thế kỷ XVIII món nợ của nhà nước Anh đã tăng lên đến mức chưa từng xảy ra trong lịch sử nước Anh. Tuy vậy, khủng hoảng tài chính đã không xảy ra. Trong thành tựu ấy có sự đóng góp của Newton thông qua những đạo luật của nghị viện, thể hiện những ý tưởng mới và quan trọng do ông đề xuất. Chính phủ cho công dân của mình vay các khoản tín dụng với tỉ lệ lãi rất thấp nên bất kỳ ai cũng có thể tham gia. Từ đó đã nổ ra những cuộc cạnh tranh gay gắt làm nhiều người phá sản không đủ tiền trả nợ. Tuy nhiên, chính sách này đã làm tăng sản phẩm xã hội và số lượng thuế thu được ít lâu sau đã ngang với nước Pháp, mặc dầu số dân nước Anh thấp hơn 215 lần.
Khác với rất nhiều người cùng thời cũng như lớp người sinh sau đã tạo ra những cuộc cách mạng xã hội với những hậu quả không lường hết và không thể đảo ngược. Newton đã đi theo con đường mà nhà triết học Áo Popper ở thế kỷ XX đã gọi là ''một công nghệ xã hội'', con đường cải cách xã hội mang tính quyết đoán và đôi lúc gay gắt với những hệ quả tích cực và lường trước được.
Thành công của Newton trong triết học tự nhiên cũng như trong kinh tế dựa trên cơ sở chung sau đây: hiểu biết tường tận các ''cơ chế nội tại'' của những hiện tượng, những mối quan hệ của các nguyên nhân và hậu quả của động lực và sự vận hành của vốn đầu tư và năng suất.
Vai trò của Newton trong lịch sử vật lý là đặc biệt vĩ đại. Tên tuổi ông đã đánh dấu sự kết thúc hai thế kỷ cách mạng khoa học. Tác phẩm chủ yếu của Newton đã tạo ra một mảnh đất làm nẩy sinh những thực tiễn khoa học mới, sau này trở thành kinh điển. Vật lý đã không còn là công việc của những tay kỳ quặc và những thầy tu. Cái vĩ đại của ông trở nên hiển nhiên đối với cộng đồng và từng cá thể. Con người bắt đầu hiểu rằng cần phải dạy vật lý cho con trẻ và điều đem dạy chúng đáng được trả tiền. Khoa học đã trở thành một nghề nghiệp đích thực.
Lý thuyết Newton trở thành cơ sở của thế giới quan khoa học đầu tiên của thời Cận đại, bức tranh cơ học của Vũ Trụ…
VĂN BIA GHI TRÊN MỘ NEWTON
Tại đây yên nghỉ Huân tước Isaac Newton, người với trí tuệ thần diệu, người đầu tiên bằng phương pháp toán học đã giải thích được sự chuyển động và hình dạng các hành tinh, đường đi của các sao chổi và thủy triều ở các đại dương.
Ngài cũng là người nghiên cứu sự khác biệt giữa các tia sáng và những tính chất màu sắc khác nhau rút ra từ đấy mà trước đó không một ai ngờ tới.
Là người lý giải thiên nhiên, tri thức cổ đại và Kinh thánh cần mẫn, tài tình và xác thực bằng triết lý của mình, Ngài đã khẳng định sự vĩ đại của đấng tạo hoá toàn năng và bằng đạo lý của mình, Ngài đã tuyên truyền cho sự giản dị mà Phúc âm đòi hỏi.
Những người trần thế hãy vui mừng khi giữa họ đã có một hiện thân đẹp đẽ như vậy của loài người.
