Sự hình thành và phát triển năng lực
Năng lực là một đặc trưng của cá tính, là nhân tố cơ bản ảnh hưởng tới việc hoàn thành một hoạt động nào đó. Có năng lực hội họa có thể vẽ ra bức tranh đẹp, có năng lực diễn tấu có thể tấu lên bản nhạc nghe rất hay.
Năng lực có thể chia ra làm năng lực cơ bản và năng lực chuyên môn. Năng lực cơ bản là năng lực biểu hiện ra trong rất nhiều hoạt động, như năng lực quan sát, năng lực ghi nhớ, năng lực suy xét năng lực tưởng tượng, năng lực trừu tượng khái quát v.v... Loại năng lục này chính là trí lực mà chúng ta thường nói. Năng lực chuyên môn là năng lực biểu hiện trong một số hoạt động chuyên nghiệp nào đó, như năng lực toán học, năng lực âm nhạc v.v... Hai loại năng lực này gắn bó hữu cơ với nhau. Năng lực cơ bản càng phát triển, càng tạo điều kiện bên trong tốt đẹp hơn cho việc sáng tạo năng lực chuyên môn. Ngược lại, năng lực chuyên môn phát triển trong điều kiện nhất định lại ảnh hưởng tới sự phát triển của năng lực cơ bản.
Năng lực không phải là trời sinh, ma là không ngừng phát triển. Nói chung cho rằng từ khi ra đời đến tuổi thành niên, trí lực liên tục đi lên. Giữa người này và người khác, năng lực có sự khác nhau, có người thuộc loại tầm tầm, có người thì tài hoa, văn cũng được võ cũng hay. Cái đó ngoài tố chất di truyền, hoàn cảnh sống, điều kiện giáo dục ra, sự cố gắng chủ quan của cá nhân có tác dụng quyết định. Các nhà chính trị, khoa học, phát minh kiệt xuất trên thế giới có được năng lực phi phàm như vậy đều phải trải qua bao khó khăn gian khổ, bền bỉ kiên trì, tốn không biết bao nhiêu công sức, hao tổn không biết bao nhiêu trí não. Tchaikoviski từng nói: “cho dù một người có một năng lực bẩm sinh trời phú cho tốt đẹp đến mấy đi nửa, nếu không trải qua gian lao vất vả thì chẳng những không làm nên sự nghiệp lớn, mà ngay cả những thành tích bình thường củng chẳng có được”.
Năng lực của con người có mạnh có yếu, nhưng trăm nghề, nghề nào cũng có thể có nhân tài.
