TẠI SAO ĐỒNG HỒ DẠ QUANG CÓ THỂ PHÁT ÁNH SÁNG?
Những người làm công tác điền dã vào ban đêm thích đeo đồng hồ dạ quang. Như vậy thì kể cả xung quanh tối đen như mực trên chiếc kim đồng hồ màu xanh nhạt của chiếc đồng hồ dạ quang vẫn phát ra ánh sáng huỳnh quang nhàn nhạt. Làm cho người ta bất cứ lúc nào cũng có thể biết giờ chính xác. Đồng hồ dạ quang tại sao có thể phát sáng?
Hoá ra là ở trên mỗi khắc độ của kim đồng hồ và mặt đồng hồ của đồng hồ dạ quang bôi thêm một loại chất phát quang do tính chất phóng xạ do sunfua kẽm hoặc sunfua canxi tổ hợp thành. Sunfua kẽm và sunfua canxy là loại bột màu trắng, dưới sự chiếu xạ của ánh sáng mặt trời hoặc ánh đèn chúng sẽ hấp thụ một chút năng lượng. Khi rời xa nguồn năng lượng nó sẽ phát ra ánh huỳnh quang màu xanh nhạt. Loại tia sáng này dường như có cảm giác không có nhiệt lượng nên nó được mệnh danh là ánh sáng lạnh. Điều đáng tiếc là, sau một thời gian cách ly với nguồn ánh sáng loại ánh sáng lạnh này sẽ nhanh chóng nhạt và mất đi. Vì vậy trong chất phát quang dán trên đồng hồ cần phải thêm một chút chất có tính phóng xạ để không ngừng cung cấp năng lượng, ví dụ các chất đồng vị như: Cacbon 14 (C14), lưu huỳnh 35 (S35), strontium 90, tanli 204 và Radium hoặc Polonium, những chất này không ngừng phóng ra các vi lượng, các tia phóng xạ mà mắt thường không nhìn thấy. Dưới sự kích thích của các tia phóng xạ kẽm sunfua hoặc sunfua canxy có thể không ngừng phát ra ánh sáng lạnh màu xanh nhạt. Để nâng cao khả năng phát xạ ánh sáng lạnh người ta thêm một lượng cực nhỏ chất kích hoạt vào trong chất phát quang như đã nói ở trên. Ví dụ cho thêm 1/1000 amoni đồng hoặc đồng nitrat sẽ có thể làm cường độ phát quang tăng lên mấy lần. Thú vị là, nếu dùng một lượng amoni mangan hoặc bạc nitrat làm chất kích hoạt thì màu của nó sẽ biến thành màu vàng cam hoặc màu xanh da trời mất rồi.
Đồng hồ dạ quang chỉ là một ví dụ nhỏ về ứng dụng chất phát quang trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta mà thôi. Ngoài ra, còn có thể pha vào các chất dẻo tổng hợp để làm thành những sản phẩm bằng nhựa phát quang, để thuận tiện ở vị trí tắt bật các dụng cụ điện, tay cầm của cửa, bàn số điện thoại,… trong đêm tối. Còn có thể trộn vào trong các nguyên liệu như men sứ, kính, sơn, để làm các linh kiện phát quang tương ứng. Có sự giúp đỡ của những chất phát quang này, các hoạt động thăm dò địa chất, tìm đường đi trong đêm tối của con người thuận tiện hơn nhiều.
