“THIÊN VĂN TINH ĐIỂM” VÀ “THIÊN VĂN” HAI TÁC PHẨM VỀ THIÊN VĂN SỚM NHẤT
Khoảng từ năm 370 đến năm 270 trước công nguyên, ở nước Tề có Cam Đức, ở nước Nguỵ có Thạch Thân mỗi người viết một bộ sách thiên văn. Cam Đức viết bộ ''Thiên văn tinh điểm'' còn Thạch Thân viết bộ “Thiên văn”, mỗi bộ đều có tám quyển. Người đời sau gọi chung là ''Cam Thạch tinh kinh'' là bộ sách thiên văn sớm nhất trên thế giới.
Cho dù hai bộ sách đã thất truyền nhưng theo “Sử ký” và “Hán thư” có thể chứng minh hai bộ sách đã ghi chép một số phát hiện trước tiên. Trước hết đã phát hiện hành tinh chuyển động ngược. Khi hành tinh chuyển động từ Tây sang Đông được gọi là chuyển động thuận hay “đi thuận”, còn từ Đông sang Tây gọi là “đi nghịch”. Thời gian đi thuận nhiều, thời gian đi nghịch ít. Nếu không tiến hành quan trắc có hệ thống trong thời gian dài thì rất khó phát hiện hiện tượng đi ngược. Cam Đức và Thạch Thân đã quan sát thấy hiện tượng đi ngược ở Hỏa Tinh và Kim Tinh. Người ta đã dùng phương pháp khoa học xác định phương vị của mỗi vì sao rồi ghi vào tinh biểu.Trong bộ sách Thiên văn, Thạch Thân đã ghi hơn 140 ngôi sao vao tinh biểu. So với tinh biểu xuất hiện sớm nhất ở châu Âu thời cổ Hy Lạp do Ipak lập nên, sớm hơn 200 năm. Trong khi tiến hành quan trắc vệ tinh của Mộc tinh, Cam Đức đã ghi nhận một ngôi sao nhỏ màu đỏ, đó là một vệ tình sáng nhất của Mộc tinh - Jupiter II được phát hiện sớm hơn châu Âu 2000 năm. Cam Đức và Thạch Thân đã tính khá chính xác thời gian 5 hành tinh lớn là: Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ, chuyển động đúng một vòng trên quỹ đạo; ví dụ như họ đã tính chu kỳ chuyển động của Hoả tinh là 1,9 năm (đúng ra là 1,88 năm); của Mộc tinh là 12 năm (đúng ra là 11,86 năm).
Vào tháng 12 - 1973, tại thành phố Trường Sa tỉnh Hồ Nam Mã Vương Đôi đã khai quật 3 ngôi mộ có niên đại vào đời Hán. Trong các di vật tìm thấy có tư liệu thiên văn ''Ngũ Tinh Chiếm'' là công việc kế tục Cam Đức và Thạch Thân, được ghi chép trên gấm, cuốn sách có khoảng 8000 chữ. Nội dung chủ yếu của sách liên quan đến phương vị của 5 hành tinh lớn: Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ, sự chuyển động của chúng như chu kỳ giao hội của 5 hành tinh. Trong ''Ngũ Tinh Chiếm'' đã xác định chu kỳ giao hội của Sao Kim là 584,4 ngày, so với các số liệu ngày nay thì lớn hơn 0,48 ngày; Chu kỳ giao hội của Thủy tinh là 377 ngày, so với con số hiện đại nhỏ hơn 1,09 ngày. Từ 2200 năm trước mà đã đạt kết quả như vậy quả là kỳ diệu.
