WALT WHITMAN (1819 – 1892)
NHÀ THƠ MỸ
Walt whitman (oan uýtman) sinh ngày 31 tháng năm 1819 trong một gia đình nông dân tại Uext Hild, thuộc Long Island, gần New York. Cha người gốc Anh, là nông dân, kiêm nghề thợ mộc. Mẹ người gốc Hà Lan, theo đạo Thiên Chúa, giáo phái Quây Cơ. Do gia đình nghèo, nên năm 11 tuổi ông phải bỏ học để kiếm sống. Trải qua nhiều nghề khác nhau: chạy giấy, thợ mộc, thợ sắp chữ, thợ in, đánh cá, giáo viên trường làng... Whitman là người rất say mê văn học. Năm 20 tuổi, dạy học để dành một số tiền, ông mở một tờ tuần báo, tự viết, tự in và phát hành. Năm 27 tuổi, được mời làm chủ bút tờ nhật báo Đại bàng Bruclin. Ông đi nhiều nơi trong nước, viết nhiều bài báo phê phán bọn chủ tư bản bóc lột thợ thuyền, lên án tệ phân biệt chủng tộc, chế độ nô lệ. Vì vậy năm 30 tuổi, bị sa thải khỏi tờ Đại bàng, đành phải theo cha đi làm thợ mộc để kiếm sống. Thời gian này, ông tích luỹ được nhiều tri thức văn hoá, văn học vì được gần gũi người lao động và đọc rất nhiều sách. Năm 36 tuổi, tự xuất bản tập thơ nổi tiếng Lá cỏ. Chiến tranh Nam - Bắc nổ ra, ông xung phong làm y tá mặt trận. Chiến tranh kết thúc, ông được giới thiệu làm viên chức Bộ nội vụ tại Washington. Một lần ông bị buộc thôi việc vì viên Bộ trưởng biết ông là tác giả tập Lá cỏ mà y không ưa. Sau nhờ sự can thiệp của bạn bè, nên ông được phục chức. Năm 54 tuổi (1873), ông bị liệt, phải thôi việc. Cũng năm này, mẹ ông mất, nên ông về sống với em trai ở Camden, cho đến khi qua đời. Ông mất ngày 26 tháng Ba 1892, thọ 73 tuổi.
Lá cỏ là tác phẩm nghệ thuật duy nhất của Whitman. Tập thơ được xuất bản lần đầu năm 1855, với 12 bài thơ. Suốt quãng đời gần 40 năm còn lại, ông dành tâm sức sáng tạo bổ sung, sửa chữa, hoàn chỉnh nó. Khi còn sống ông cho tái bản một lần. Lần tái bản cuối cùng tập thơ lên tới 411 bài. Thời gian đầu, tác phẩm bị phê phán, không bán được. Nhưng sau mỗi lần tái bản, số lượng độc giả lại tăng lên, nhất là độc giả nước ngoài. Nó trở thành sự kiện văn học quan trọng ở Mỹ.
Tập thơ ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên Hoa Kỳ. Cuộc sống lao động của nhân dân, ca ngợi tinh thần dân chủ, ca ngợi thân thể con người và tình yêu nhục cảm. Ông ca ngợi sự đồng nhất của thể xác và linh hồn, của đàn ông và đàn bà. Ông chống lại chế độ phân biệt chủng tộc, chế độ nô lệ, ca ngợi tự do và tiến bộ. Thơ ông mang hơi thở và tâm hồn nhân dân tiến bộ Mỹ, không phân biệt màu da, đẳng cấp, tôn giáo, nghề nghiệp... đồng thời là tiếng nói đòi tự do, bình đẳng công bằng. Whitman là nhà thơ thế kỷ XIX, ông đã phá bỏ các khuôn sảo cũ, không theo vần luật cố định. Ông tạo những âm thanh, nhịp điệu tân kỳ và độc đáo. Dòng ngôn ngữ thơ của ông tự do, phóng túng như chính tư tưởng của ông. Lá cỏ là một kiệt tác của văn học Mỹ và thế giới. Nó gần gũi, thân thiết như lá cỏ, và cũng có một sức sống mạnh mẽ, bất diệt như Lá cỏ trên mảnh đất tâm hồn nhân loại.
