CHARLES DARWIN (1809 - 1882)
A - Thân thế:
Charles Darwin sinh ngày 12 tháng 2 - 1809 tại một thành phố ở Anh. Năm 8 tuổi, ông đã mồ côi mẹ. Mùa Thu năm 1825 lúc 16 tuổi, Darwin ghi tên theo học khoa Y của trường Đại học tổng hợp Edimburgh và đã có hai công trình nghiên cứu về động vật, được lần lượt báo cáo các hội nghị khoa học của sinh viên. Sau đó ít lâu, Darwin bỏ dở ngành y, và thi vào khoa Thần học của Trường Đại học Tổng hợp Cambridge là trường rất nổi tiếng thời ấy. Song đó chỉ là 3 năm học vô vị, Darwin thường tranh thủ mọi thời gian rỗi rãi để cưỡi ngựa, đi săn hoặc khảo sát về các cây cỏ và côn trùng trong vùng. Ông còn sưu tầm bọ cánh cứng. Một số kết quả điều tra, sưu tầm ấy đã được nêu tên trong các sách viết về côn trùng ở nước Anh. Thời gian này, Darwin đã làm quen với nhà sinh học lỗi lạc Th. H. Huxley (1825 - 1895) và học thêm ở ông các phương pháp thu thập và phân loại động vật và thực vật. Năm 1881, Darwin tốt nghiệp khoa Thần học, và theo lời khuyên của Huxley đã ghi tên học tiếp môn địa chất học, để hoàn chỉnh vốn kiến thức về tự nhiên học, theo quan điểm thời đó. Mấy năm sau, Huxley báo tin cho Darwin biết: ông đã đề cử anh tham gia một chuyến đi dài ngày vòng quanh thế giới của tàu Beagle, với tư cách là một nhà tự nhiên học mới 22 tuổi đời. Trong chuyến đi này, ông được Bộ tư lệnh Hải quân Anh phân công sưu tầm và nghiên cứu động, thực vật, địa chất. Chuyến đi biển lý thú và bổ ích kéo đài 5 năm. Lúc trở về, cuộc đời của Darwin là một chuỗi dài cố gắng để xây dựng thuyết tiến hóa của sinh giới. Ông mất năm 1882, thọ 73 tuổi.
B - Sự nghiệp:
Trước Darwin, hầu hết các nhà khoa học, kể cả những người có uy tín lớn trong sinh học, như Buffon và Cuvier đều tin ở thuyết ''bất biến''. Mọi sinh vật đều được Đức Chúa Trời sinh ra trong 6 ngày tạo thế và cứ giữ nguyên như vậy mà sinh sôi nảy nở cho tới ngày nay. Như triết học kiêm tự nhiên học Hy Lạp nổi tiếng nhất thời Cổ đại là Aristotle đã dạy như vậy, Kinh Thánh cũng giáo huấn như thế. Quan điểm bất biến đã ngự trị ở thế giới phương Tây qua suốt 10 thế kỷ của "Đêm dài thời Trung cổ'', từ thế kỷ V đến thế kỷ XV; nhưng từ thời Phục hưng, ngày càng có nhiều dẫn chứng về những biến đổi của cảnh vật qua các thời đại. Ngay từ thời còn là sinh viên khoa Y trường Edimbourg, Darwin đã nghe Giáo sư của mình là Grant kể về học thuyết Lamarck (1744 - 1829), toàn thể sinh giới, kể cả con người, là sản phẩm của một quá trình tiến hóa từ đơn giản đến phức tạp. Trước và trong quá trình đi trên tàu Beagle, Darwin đã đọc say sưa quyển Nguyên lý địa chất học của Charles Lyell: ''Thế giới là một vũ đài cổ xưa, trên đó đất đá hình thành, tồn tại, thay đổi rồi tiêu biến một cách chậm rãi. Cũng như vậy, các loài động vật và thực vật hình thành, biến đổi rồi đi đến diệt vong...”. Sau khi suy nghĩ đã chín muồi, ông xúc động viết thư, tâm sự với Lyell: ''Cuối cùng thì các chớp sáng đã đến và tôi hiện như gần tin rằng, các loài không phải là bất biến". Thời đó, nói ra điều này chẳng khác gì xưng tội giết người...
Trong chuyến đi biển kéo dài 5 năm, Darwin đã mô tả, sưu tầm và suy nghĩ về các hiện tượng, quy luật của với tự nhiên. Ông đã thấy động vật không răng có mặt trên Trái đất khoảng một trăm triệu năm về trước, vốn có kích thước khổng lồ, trong khi các loài tương tự ngày nay rất nhỏ bé. Hàm răng của chúng xưa chưa hoàn hảo, còn hàm răng các loài hiện đại thì đã có thêm răng cửa và răng nanh. Darwin phát hiện trên Đảo Galapagos bờ biển phía Tây của Nam Mỹ khoảng một nghìn km những động vật là thực vật giống như ở Nam Mỹ. Có lẽ ngày xưa đảo dính với đất liền, về sau mới trôi giạt xa dần lục địa chăng? Đối với các Quần đảo Malaisie cũng vậy, lúc đầu dính liền nhau sau tách riêng và động vật, thực vật đã biến đổi theo những hướng khác nhau.
Khi trở lại nước Anh, Darwin đã ghi lại những suy nghĩ trên trong quyển Cuộc du lịch của tàu Beagle, in năm 1839. Sau đấy, Darwin cho ra đời thêm 8 quyển sách trong đó có 5 quyển mô tả về động vật và 3 quyển về các vấn đề địa chất mà ông đã quan sát trong chuyến đi. Năm 1942 và năm 1944. Darwin bắt đầu trình bày một số suy nghĩ của mình về sự biến đổi của sinh vật. Ngày 24 tháng 11 năm 1859 ra đời quyển Về nguồn gốc các loài bằng con đường chọn lọc tự nhiên. Số bản phát hành là 1250 cuốn, bán hết ngay ngày đầu. Công trình đã làm bùng nổ những cuộc tranh luận gay gắt và dai dẳng, nhưng sau đó cho đến nay nó được coi là một tác phẩm vĩ đại của loài người. Ở đây có 2 chi tiết cần nói:
1) Mặc dù về sau, Darwin đã được xem như tác giả của thuyết tiến hóa, nhưng trên thực tế, thuyết còn một đồng tác giả nữa là Alfred Russetl Wallace (Oanlaxơ, 1823 - 1913) cũng là một nhà tự nhiên học người Anh. Mặc dù chưa bao giờ gặp và trao đổi với nhau, Wallace đã xây dựng trên cơ sở nghiên cứu riêng và suy nghĩ riêng của mình một học thuyết về tiến hóa dựa trên sự chọn lọc tự nhiên, tương tự như của Darwin. Năm 1858, Darwin bất ngờ nhận được một bản thảo viết tay mà Wallace đã viết vội trong 3 ngày, khi được biết Darwin sắp báo cáo công trình của mình. Darwin đã chuyển ngay bản thảo cho Lyell và nhà thực vật học Hooker. Theo lời khuyên của họ, Darwin đã đồng ý để hai ông kết hợp báo cáo của Darwin và Wallace thành một thông báo chung, trình bày trước ''Hội Lin nê ở London'' vào tháng 6 - 1858. Ngay sau đấy, Darwin mới tập trung suy nghĩ, làm việc cật lực để hoàn chỉnh gấp rút tác phẩm Về nguồn gốc các loài, phát hành năm 1859, về sau được xem như bản tuyên ngôn thiên tài chính thức về thuyết tiến hóa.
2) Kết luận của Darwin là: các loài động vật và thực vật thay đổi theo thời gian, bằng cách giữ lại một số tính trạng xảy ra một cách tự nhiên, làm chúng có ưu thế để sống sót. Động lực của sự tiến hóa được ông quan niệm như sau: ''Có một lực luôn cản trở sự bùng nổ của các quần thể sinh vật – đó là đấu tranh để sinh tồn''. Cụm từ ''đấu tranh sinh tồn" (Struggle for life) đã mượn của nhà tu sĩ và kinh tế học Thomas Robert Malthus trong cuốn Luận về dân số in năm 1789, mà Darwin đã đọc năm 1838. Theo Malthus, mọi quần thể khi lớn quá mức của nguồn thức ăn, thì thế nào cũng sẽ suy giảm vì 3 nguyên nhân: chết đói, bệnh tật và chiến tranh. Sở dĩ như vậy là vì dân số (nếu không kế hoạch hóa sinh đẻ) bao giờ cũng tăng theo cấp số nhân, trong khi thức ăn chỉ tăng theo cấp số cộng.
