DAVID RICARDO (1772 - 1823)
NHÀ KINH TẾ HỌC XUẤT SẮC
David Ricardo (Đavit Ricácđô) một trong những nhà kinh tế học xuất sắc nhất của nền kinh tế chính trị học tư sản cổ điển.
Sinh trưởng tại London (Anh) trong một gia đình thương nhân giàu có. Gia đình Ricardo thuộc dân tộc Do Thái gốc Bồ Đào Nha di cư tới Holland (Hà Lan) và sau đó tới nước Anh. Sau khi học hết tiểu học, David Ricardo được gia đình gửi tới học ở trường thương nghiệp Amsterdam (Holland).
Hai năm sau, Ricardo tốt nghiệp lúc 14 tuổi và bắt đầu giúp việc cho cha lúc đó đang là chủ nhà băng. Sau đó, Ricardo liên tục hoạt động trong ngành đầu cơ hối phiếu. Tới năm 25 tuổi, David Ricardo đã trở thành một nhà tư bản giàu có.
Những năm tháng hoạt động trong ngành giao dịch hối phiếu, David Ricardo đã được thực tế của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa cung cấp vốn sống để ông nghiên cứu lý luận. Và từ năm 25 tuổi, sau khi cải sang Đạo Tin Lành, David Ricardo bắt đầu nghiên cứu chuyên tâm về Toán, Lý, Hóa, Địa chất, Khoáng vật... Nhưng sở trường của ông là kinh tế chính trị học. Năm 46 tuổi (1818), ông thôi làm việc ở sở giao dịch và chuyên vào nghiên cứu. Năm sau (1819), David Ricardo được bầu vào Nghị viện Anh.
Từ năm 1809 đến 1822, David Ricardo đã công bố một loạt tác phẩm về kinh tế chính trị học, đặc biệt là về vấn đề lưu thông tiền tệ. Những tác phẩm chính của ông là: Giá vàng cao, một chứng cứ quan trọng của sự giảm giá tiền tệ (1810), Tìm hiểu ảnh hưởng của việc hạ giá ngũ cốc đối với lợi tức hàng hóa (1815), Những nguyên lý của kinh tế chính trị học và thuế khóa (1817), Việc bảo trợ cho nông nghiệp (1822).
Trong các tác phẩm này, học thuyết kinh tế của David Ricardo đã hình thành và hoàn chỉnh dần. Thừa nhận quy luật khách quan của đời sống kinh tế - xã hội, Ricardo đặt quy luật giá trị làm cơ sở cho toàn bộ hệ thống lý luận kinh tế. Theo ông, chủ nghĩa tư bản là tốt nhất, nó tồn tại vĩnh cửu. Đó chính là hạn chế lớn của Ricardo.
Theo quan điểm của Adam Smith, David Ricardo cũng phê phán chủ nghĩa Trọng thương. Ông chứng minh rằng, ngoại thương làm tăng thêm số lượng các đồ vật chứ không làm tăng thêm số giá trị. Không nước nào có thể nhập khẩu lâu dài nếu không xuất khẩu những hàng hóa khác.
Học thuyết của Ricardo đề cập tới một trong những vấn đề mấu chốt của kinh tế chính trị tư bản chủ nghĩa là thuế. Theo ông, thuế cấu thành cái phần của Chính phủ trong sản phẩm của đất đai và lao động. Vì vậy, xét cho cùng, thuế sẽ lấy vào tư bản hay thu nhập để trả. Từ những phân tích về thuế, ông vạch rõ sự đối lập giữa lợi ích của các giai cấp địa chủ, tư sản về phân phối. Quan điểm về giá trị chiếm vị trí quan trọng và trọng tâm trong học thuyết kinh tế của David Ricardo. Ông cho rằng, việc tăng tiền công không làm cho giá trị hàng hóa tăng lên mà làm cho lợi nhuận giảm xuống và cũng tương tự như vậy giữa lợi nhuận và địa tô. So với Adam Smith, quan điểm về giá trị của Ricardo khoa học hơn, hoàn thiện và nhất quán. Tuy vậy, ông cũng nhầm lẫn và mâu thuẫn trong lý luận về giá trị.
Những vấn đề lý luận về tư bản, phân phối, tiền công, lợi nhuận và địa tô của Ricardo khá sâu sắc. Ông chia tư bản thành tư bản cố định và tư bản lưu động mà không chú ý đến quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư. Ở đây, Ricardo đã nhầm lẫn giữa tư bản bất biến và tư bản khả biến với tư bản lưu động và tư bản cố định. Ông cũng không phân biệt giữa lợi nhuận và giá trị thặng dư nên đã bóp méo những quy luật về giá trị thặng dư.
Học thuyết kinh tế chính trị của David Ricardo có giá trị lý luận quan trọng. Ông được coi là đỉnh cao của kinh tế chính trị học tư sản cổ điển. K. Marx và F. Engels đã tiếp thu có phê phán học thuyết kinh tế của David Ricardo để xây dựng một cách khoa học hơn học thuyết kinh tế chính trị của mình. Các nhà kinh điển của giai cấp công nhân quốc tế luôn luôn gọi David Ricardo là nhà kinh tế học tư sản vĩ đại như nhiều người đương thời và hậu thế vẫn luôn tìm tòi học hỏi học thuyết của ông, luôn kính trọng một nhà lý luận lớn.
David Ricardo, với sự nghiệp nghiên cứu của mình, đã có những đóng góp to lớn cho nhân loại.
Trái tim ông vĩnh viễn ngừng đập ở Gatcomb Park, trong vùng Glowcestar.
PTS. ĐINH TRUNG KIÊN
