Ẩm thực
Thực phẩm của Triều Tiên là một yếu tố xác định đặc điểm của nền văn hóa của người dân ở đây. Điều này xuất phát từ nhiều lý do. Lý do quan trọng nhất là thực phẩm liên quan trực tiếp đến môi trường của Triều Tiên - vị trí, địa lý và khí hậu. Triều Tiên là một bán đảo với khí hậu giống như khí hậu phía Bắc miền Trung nước Mỹ: mùa Đông lạnh, mùa Hạ ấm và mùa Thu dễ chịu và kéo dài. Bởi vì mảnh đất này bao gồm phần lớn là núi và trải dài từ phía Bắc châu Á đến những vùng biển ấm áp phía Nam, Triều Tiên có nhiều tiểu khu vực. Lúa gạo, đậu và rau được trồng ở các thung lũng, trong khi ở miền núi nấm và nhiều loại thực vật hoang dã như cây dương xỉ, cây hoa chuông được thu hái hoặc trồng tỉa. Mỗi miền có những món ăn riêng, độc đáo theo khí hậu của nó. Chẳng hạn như ở vùng rừng núi phía Đông Bắc của đất nước, những món ăn nổi tiếng nhất có rất nhiều loại dương xỉ hoang dã và các loại rễ cây. Trong các thung lũng trồng lúa ở miền Nam, chẳng hạn ở thành phố Chonju, món ăn được biết đến nhiều nhất là một chén cơm trên có phủ nhiều loại rau, các loại thịt và một loại nước xốt gọi là Pibimpap.
Người Triều Tiên ăn nhiều hải sản. Cá ở Hàng Hải khác với cá ở Biển Đông, và cá ở bờ biển phía Nam khác với cá ở những vùng khác. Người Triều Tiên rất thạo ăn về hải sản và luôn tìm những món đặc sản của từng vùng. Nhưng tất cả mọi người đều ăn ba loại hải sản. Một là giống cá sardine nhỏ phơi khô. Món này có mặt trong mọi bữa ăn, kể cả bữa điểm tâm. Loại cá này không phải dùng như món ăn chính mà như một loại gia vị để ăn với những thứ khác. Loại thứ hai là mực khô. Nếu đi dọc theo những con đường gần các cảng cá, bạn sẽ thấy hàng dãy những con mực này được treo lên để phơi. Mực khô là món ăn nhẹ phổ biến nhất ở Triều Tiên và thậm chí nó còn được bán cả ở những máy bán hàng tự động. Loại thứ ba là rong biển. Rong biển rất bổ dưỡng và thuận lợi đối với một đất nước phải chịu một mùa Đông dài. Trẻ em được nuôi bằng canh rong biển và các bữa tiệc sinh nhật truyền thống cũng có món rong biển trong thực đơn.
Thực phẩm của Triều Tiên cũng chịu ảnh hưởng nặng nề bởi những thay đổi trên thế giới về cách nấu nướng kể từ sau năm 1500. Người Âu châu chinh phục châu Mỹ đã dẫn đến việc phân phối ra toàn thế giới những loại thực phẩm mới. Ví dụ điển hình nhất đối Triều Tiên là ớt. Bắt nguồn từ vùng Trung và Nam Mỹ, ớt đã lan tràn trên khắp thế giới hởi các thương gia người Bồ Đào Nha và người Tây Ban Nha. Những món ăn Ấn Độ hay Đông Nam Á mà thiếu ớt là điều không thể hình dung được. Đối với các món Triều Tiên cũng vậy. Tương ớt là gia vị chính của nhiều món ăn Triều Tiên. Mặc dù nhiều người cho rằng các món ăn của Triều Tiên là ‘nóng’, nhưng thực tế tương ớt không phải dùng vào tất cả các các món ăn, và chỉ điểm vào chút đỉnh để làm tăng thêm hương vị. Đối với hầu hết các món ăn Triều Tiên, gia vị và các thành phần của món ăn rất linh hoạt, người ta có thể thêm bớt gia vị tùy theo ý thích.
CÁC KIỂU MÓN ĂN TRIỀU TIÊN
Pap (Cơm)
Cơm nấu bằng gạo, hoặc độn thêm lúa mạch, bắp hay những loại hạt khác, là lương thực chính của người Triều Tiên. Có nhiều cách để nấu cơm và nhiều thành phần khác nhau có thể thêm vào đó. Ngoài việc nấu cơm với gạo hay thêm các loại hạt khác, người ta còn có thể nấu lại cùng với rau, trứng hoặc thịt.
Kuk hay T’ang (Canh)
Canh có trong mọi bữa ăn của người Triều Tiên. Các thành phần thường được dùng để nấu canh có thịt, rau, cá, rong biển, con trai, và có thể là xương hay lòng bò, lòng heo.
Tchigae & Chon-gol (Các món hầm)
Các món hầm có ít nước hơn và nhiều thành phần hơn món canh. Tùy vào thành phần chính của món hầm là nước tương, tương đậu hay tương ớt có thể được thêm vào. Tchigae là một ví dụ điển hình về món hầm. Còn món Chon-gol được nấu bằng nhiều lớp thịt bò thái mỏng đặt ở đáy nồi.
Tchim & Chorim (Om với nước tương)
Để nấu món tchim, bạn có thể cho bất kỳ thứ gì bạn thích cùng với gia vị vào một chiếc nồi đất và om nhỏ lửa thật lâu cho đến khi mềm. Có nhiều kiểu nấu tchim. Được trộn với nước tương hoặc tương ớt, món này có thể bảo quản nhiều tuần lễ.
Khi (Nướng) & Chon (Chiên)
Người ta nướng thực phẩm bằng xiên hoặc bằng vỉ. Bò nướng vỉ là dạng món nướng phổ biến nhất. Chon là dạng món chiên phổ biến. Trong món này người ta dùng thịt nguyên miếng hay thái nhỏ, hoặc cá, hoặc rau, được tẩm với bột mì. Sau đó những miếng này được nhúng vào trứng và đem chiên.
Hoe (Thịt hoặc cá sống thái mỏng)
Nhiều người thích ăn cá sống hoặc nấu tái. Cả hai dạng này dùng làm thức nhắm rất tốt và thường được ăn trong những dịp đặc biệt.
Namul (Các món rau)
Rau có thể được luộc tái hoặc chiên, và tẩm với nhiều loại gia vị. Quá trình trộn, thêm gia vị hay ngâm tẩm phải được làm thủ công để tăng thêm hương vị.
Chotkal (Cá muối)
Người Triều Tiên bảo quản cá, con trai, trứng cá hay ruột cá bằng muối cho đến khi lên men. Làm như vậy người ta sẽ có những món ăn thêm hay khai vị tuy hơi mặn nhưng ngon miệng. Chúng có thể được dùng làm gia vị cho những món khác, đặc biệt là kimchi.
Ttok (Bánh gạo)
Bánh gạo được làm bằng bột gạo, hấp trong một cái chõ. Những loại bánh truyền thống này thường được làm trong những dịp cúng giỗ hay lễ lạc.
Ch’a (Trà)
Trà xanh, trà ý dĩ trà chanh hay trà gừng đều rất phổ biến. Có một nghi thức đặc biệt gọi là tao (trà đạo) được tiến hành khi uống trà.
Các loại rượu Triều Tiên
Bia Triều Tiên và soju, một loại rượu cất, là những thức uống phổ biến. Có những loại rượu mùi truyền thống rất tuyệt vời như Ch’ongju (rượu gạo lọc), Insamju (rượu gừng) và Makkolli (rượu gạo thô, không lọc). Mỗi tỉnh có những loại rượu mùi riêng. Rượu Munbaeju ở Seol, Igangju ở tỉnh Chollabuk, Andong Soju ở Andong, Kyongju Popchu ở tỉnh Kyongsangbuk-do, Changgunju ở Chonju, và Paegilju ở Kongju là rất nổi tiếng. Quy cách uống rượu cũng hơi khác nhau ở các địa phương của Triều Tiên. Khi ai đó muốn đãi thêm rượu cho bạn, hãy cầm ly lên bằng tay phải và tay trái để hờ dưới đáy ly.
Các món ăn nổi tiếng
Kimchi
Kimchi là món ăn nổi tiếng nhất của Hàn Quốc, trong nội địa cũng như đối với nước ngoài. Đây là một món rau trộn cho lên men độc đáo, và dưới thời Choson đã có tới 80 loại kimchi khác nhau. Để ăn vào mùa Xuân, mùa Hạ và mùa Thu, kimchi được làm với số lượng nhỏ, còn để ăn vào mùa Đông, người ta làm với số lượng lớn để có thể ăn qua suốt thời gian 3 hay 4 tháng.
Vào thời xưa, kim chi được làm bằng rau xanh và muối hoặc hỗn hợp của muối và rượu. Cuối thời Shilla thống nhất và đầu thời Koryo, kimchi làm bằng củ cải thái mỏng ngâm trong nước muối trở nên phổ biến. Một thời gian sau đó ớt được du nhập vào Triều Tiên khoảng năm 1500 và được thêm vào món kimchi. Vào cuối thời kỳ Choson, ớt bột, cùng với chotkal (cá hay động vật có vỏ) trở thành những thành phần được ưa chuộng trong món ăn này. Ở miền Nam, chokal được làm bằng cá trống, trong khi ở miền Bắc tôm được dùng phổ biến hơn. Sự khác biệt về khí hậu giữa các vùng cũng có ảnh hưởng đến hương vị của kimchi. ở những vùng ấm áp, chotkal và ớt bột được dùng nhiều để tránh cho kimchi khỏi bị hỏng. Mặt khác, kimchi làm ở các vùng phía Bắc thường ít muối và ớt hơn. Ngày nay có nhiều cơ sở sản xuất kimchi đại trà.
Pulgogi
Pulgogi là một trong số những món nổi tiếng nhất Triều Tiên và thường được du khách ưa thích. Nghĩa đen của Pulgogi là ‘bò nướng lửa’. Những lát thịt bò mỏng và mềm được ướp bằng nước xốt làm từ nước tương, đầu mè, tỏi và các gia vị khác, sau đó nướng trên vỉ với lò than đặt trên bàn ăn.
Kalbi
Kalbi cũng được nướng như Pulgogi nhưng sử dụng sườn heo hay sườn bò. Món này cũng được nướng vỉ ngay trên bàn ăn. Những nhà hàng có phục vụ món Pulgogi cũng thường có món Kalbi.
Shinsollo
Shinsollo là một món ăn ngon, được trộn với thịt, cá, rau và đậu phụ, được ninh nhỏ lửa trong nước thịt bò trên một lò than đặt ngay trên bàn.
Hangiongshik
Hanjongshik theo nghĩa đen là ‘bữa ăn toàn bộ của Triều Tiên’, và quả là như vậy. Khi yêu cầu món này, người ta sẽ được phục vụ Pulgogi, sườn hấp, cá nướng, và một loạt các món ăn thêm. Những món ăn thêm này khác nhau tùy theo từng nhà hàng, nhưng lúc nào cũng rất nhiều món.
Pibimpap
Pibimpap được chuẩn bị bằng cách dùng cơm trộn với những lát thịt, rau đã tẩm gia vị và trứng. Nếu muốn, người ta có thể ăn nó với koch’ujang (một loại nước xốt làm từ ớt).
Kujolp’an
Kujolp’an thường là nón ăn đầu tiên trong bất kỳ nhà hàng thanh lịch nào của Triều Tiên. Những dải thịt nấu chín và các loại rau được sắp xếp trong một đĩa lớn với một chiếc bánh kếp Triều Tiên (giống như bánh tráng) đặt ở giữa. Thịt và rau sẽ được cuốn trong bánh kếp để ăn.
Sollong T’ang
Sollong T’ang là loại nui nấu với thịt bò, được thêm gia vị bằng hạt mè, muối, tiêu, hành tươi, và dầu mè. Món này được ăn với cơm như là món ăn chính và đi kèm với các món ăn thêm và một 1oại kimchi đặc biệt làm bằng củ cải gọi là kkaktugi.
Samgye T’ang (Cháo gà)
Ăn cháo gà có gừng giúp người ta phục hồi cơ thể và tinh thần vào những ngày hè nóng bức. Gà được ướp với gừng, táo, gạo nếp và tỏi. Sau đó người ta hầm nhừ tất cả và cho thêm muối và tiêu trước khi ăn.
Naengmyon
Naengmyon theo nghĩa đen là 'miến lạnh'. Đây là món ăn được ưa chuộng vào mùa hè. Những sợi miến được làm bằng lúa kiều mạch, rất mảnh và dai, được dùng chung với nước dùng bò cùng với hành tươi, củ cải, dưa leo, hạt mè và những lát thịt bò mỏng. Gia vị phù hợp với món này là mù tạc nóng và dấm. Nhiều nhà hàng chỉ chuyên một món Naengmyon này.
