KHỐI LƯỢNG SAO
Đặc tính quan trọng nhất của một ngôi sao là khối lượng của nó. Vật chất tụ tập ở ngôi sao càng lớn thì áp suất và nhiệt độ ở tâm của nó càng lớn, mà điều này thì ấn định hầu như tất cả các đặc tính còn lại của ngôi sao cũng như đặc điểm đường đời của nó.
Các phép ước lượng trực tiếp có thể thực hiện chỉ dựa trên định luật vạn vật hấp dẫn. Các phép ước lượng như vậy có thể làm được đối với số lớn các sao tham gia hệ sao đôi, khi đo tốc độ quay của chúng quang tâm khối lượng chung. Tất cả các phương pháp tính khối lượng khác đều được coi là gián tiếp, bởi vì chúng không dựa trên định luật hấp dẫn mà dựa trên việc phân tích các đặc tính sao có liên quan với khối lượng. Thông thường nhất là phân tích độ trưng. Đối với nhiều sao, có một quy tắc đơn giản: độ trưng càng cao thì khối lượng càng lớn. Sự phụ thuộc này không tuyến tính: chẳng hạn, khi khối lượng tăng lên gấp đôi thì độ trưng tăng lên hơn 10 lần.
Khối lượng các sao nằm trong phạm vi từ vài chục lần đến khoảng 0,1 lần khối lượng Mặt Trời. Khi khối lượng nhỏ hơn nữa thì nhiệt độ ở tâm sẽ không đủ cao để tạo ra năng lượng nhiệt hạch, những vật thể như vậy quá lạnh và không thể xếp chúng vào hàng ngũ các sao được. Như vậy về khối lượng các sao chỉ chênh lệch nhau cả thảy vài trăm lần, con số này nhỏ hơn nhiều so với sự chênh lệch về kích thước (hàng trăm nghìn lần) hoặc về độ trưng (hơn một tỉ lần).
Qua phân tích đặc tính quan trọng nhất của các sao, đối chiếu chúng với nhau, các nhà bác học đã có thể xác lập được những điều mà các quan sát trực tiếp không cho ta biết: ngôi sao cấu tạo như thế nào, chúng hình thành và thay đổi như thế nào trong đời, chúng biến thành cái gì sau khi đã tiêu hết năng lượng dự trữ.
