KHỞI NGHĨA POUGATCHOV
Khởi nghĩa Pougatchov là cuộc khởi nghĩa nông dân chống phong kiến quy mô lớn nhất trong lịch sử nước Nga, diển ra dưới thời Nữ hoàng Nga Ecatherina II (1762 - 1796).
Nga hoàng Piotr III (Pierre III) có vợ là Hoàng hậu Ecatherina (Cathérine), một người phụ nữ nhiều mưu đồ và đầy tham vọng. Ngày 28 - 6 - 1782, Ecatherina làm cuộc chính biến cung đình, phế bỏ Piotr III rồi tự lập làm Nữ hoàng. Sau khi đã yên vị ở ngai vàng, Ecatherina ráo riết mở rộng chiến tranh với nước ngoài, còn ở trong nước thì tăng cường áp bức và bóc lột nông nô rất tàn khốc.
Năm 1773, nông dân Kozac vùng sông Don truyền nhau một câu chuyện lạ. Họ kể cho nhau rằng vua Piotr III chưa chết mà chạy thoát được về vùng Kozac. Ngày 17 tháng 9 năm đó một cuộc khởi nghĩa đã bùng nổ ở vùng người Kozac sông Don, truyền rằng người lãnh đạo là Piotr III. Thực ra ông chính là Pougatchov.
Pougatchov (1742 - 1775) sinh trong một gia đình Kozac nghèo. Năm 17 tuổi, ông bị bắt vào lính đi đánh nhau với quân Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến tranh Nga - Thổ (1756 - 1763) . Ông dũng cảm, thiện chiến, yêu chuộng tự do, tỏ rõ tinh thần phản kháng chế độ chuyên chế Nga hoàng. Sau nhiều lần xin giải ngũ không được ông bỏ trốn, sống lưu lạc, chịu mọi đắng cay, vào tù ra tội mấy phen. Tháng 8 - 1773 ông vượt ngục, tự nhận mình là Piotr III Ông đưa ra khẩu hiệu “Ruộng đất và tự do” để kêu gọi nông dân khởi nghĩa và cuối cùng, năm 1773 ông đã lãnh đạo nông dân khởi nghĩa. Nghĩa quân tham gia đông đảo chẳng bao lâu đã trở thành một đạo quân hùng mạnh với năm vạn người ngựa, phát triển thành một cuộc chiến tranh nông dân to lớn. Họ đánh chiếm thành lũy, chia ruộng đất cho nông dân, giáng một đòn nặng nề vào chế độ chuyên chế Nga hoàng. Chẳng bao lâu, quân khởi nghĩa đã tiến đến Orenburg, thủ phủ vùng biên khu. Cuối năm đó, pougatchov đã đánh tan đơn vị quân đội tăng viện của Sa hoàng do tướng Karl chỉ huy, tiếp đó lại đánh bại đại quân của Bibekov. Khởi nghĩa nhanh chóng mở rộng trong toàn tỉnh Orenburg, lan sang các tỉnh Biannou và Simbirsk.
Khi khởi nghĩa bùng nổ, cuộc chiến tranh Nga - Thổ đang tiếp diễn, chính phủ Sa hoàng không sao tập trung được binh lực để trấn áp khởi nghĩa. Tháng 7 năm 1774, chiến tranh Nga - Thổ kết thúc, Ecatherina II lập tức điều động đại quân tiến lên phía Bắc để đàn áp quân khởi nghĩa. Là bấy giờ quân khởi nghĩa đã chiếm lĩnh Kazal và đang chuẩn bị tiến quân về Moskva. Nhưng lo phải đương đầu với đại quân của Sa hoàng đang tập kết về Moskva nên Pougatchov chuyển hướng chỉ huy nghĩa quân tiến xuống phía Nam. Quân đội chính phủ Sa hoàng đuổi sát đằng sau. Tháng 8 năm 1774, quân khởi nghĩa bị thua trận ở gần Saribin. Pougatchov cùng với vài chục nghĩa quân đột phá vòng vây chạy sang miền đông sông Volga, dự định chỉnh đốn lực lượng tiếp tục chiến đấu. Tiếc thay Pougatchov lại bị một kẻ tùy tùng phản bội bắt ông giao nộp cho quân chính phủ. Ngày 10 tháng 1 năm 1775 Pougatchov anh dũng hy sinh trên đoạn đầu đại sau khi đã bị tra tấn dã man. Thi thể ông bị chặt ra từng mảnh rồi đem đốt.
Cuộc chiến tranh nông dân lớn nhất trong lịch sử nước Nga đã thất bại, nhưng Pougatchov vẫn mãi mãi sống trong lòng nhân dân Nga.
