LỜI KHUYÊN LÀ VỊ KHÁCH
Dưới đây là những lời khuyên của người Mađagaxca cổ gửi tất cả những ai muốn sống trong hòa bình:
Hãy yêu nhau, hỡi con người! Hãy yêu ngay từ khi còn sống, vì người đã chết rồi không có bạn bè nữa, không thể đặt hy vọng ở họ, chỉ có thể tin cậy được ở những người sống nơi trần thế mà thôi.
Hãy yêu nhau, hỡi con người! Hãy nhớ cho điều này: người nào có đức độ tốt, người đó sẽ chết sau cùng. Con người thích được tự chủ.
Hãy yêu nhau, hỡi con người! Hãy biết rằng cuộc sống như những trái chuối đang độ chín, số này chìm đi, số kia nổi lên.
Hãy yêu nhau, hỡi con người! Hãy biết rằng thà làm một thằng ngốc mà đáng yêu còn làm một gã thông minh mà phải chết một cách vô ích.
Hãy yêu nhau, hỡi con người! Chớ dùng gạch đá để đón tiếp những ai tìm đến với bạn vì sự thương xót và lòng trắc ẩn! Chớ hành động như con bò trong bầy đàn, con mạnh thường lấn át con yếu, con béo khỏe hay xô đẩy những con gầy guộc.
Hãy yêu nhau, hỡi con người! Đừng như cây Harephu, bề ngoài thì cứng cỏi, nhưng bên trong thì toàn những vách ngăn! Đừng mơ tưởng rằng cái giẻ bị bỏ đi bỗng dưng lại biến thành bộ y phục trang nhã!
Hãy yêu nhau, hỡi con người!Đừng hành động như lũ châu chấu. Khi no nê thì cả bày cùng bay đi! Mà hãy như sợi bông: nó tuy mềm nhưng đâu phải là dễ chặt ra từng đoạn, có thể se nên sợi chỉ mảnh chứ không dễ tách ra được.
Hãy yêu nhau, hỡi con người! Đừng vứt bỏ những người ruột thịt như vứt bỏ một cái túi rỗng... Thà để mất một ví tiền hơn là mất tình bạn, những người bạn chân chính giống như những đứa con cùng một cha; những người bạn tốt giống như những đứa con cùng một mẹ.
Đừng lãng quên yêu thương con người, con người là cả một kho báu!
Hãy yêu thương nhau, hỡi con người! Ngay đến một con chó đôi khi cũng được gọi là bạn thân mến. Cánh tay làm nhiệm vụ đánh đập, song cũng có thể vuốt ve, âu yếm. Cái mồm để mắng nhiếc mà cũng có thể thốt ra bao lời khen; đến người đã chết rồi cũng muốn được ở bên nhau!
Hãy yêu nhau, hỡi con người! Cần nhớ rằng, cá sấu sẽ mất nguy hiểm khi dòng sông có một đám đông người lội qua! Một ngón tay không đập được ruồi!
Một ngày được sống bên cạnh bạn bè còn hơn cả trăm ngày thiếu bè bạn; nếu bạn được kính trọng, điều đó không có nghĩa rằng bạn là người có danh tiếng, song kính trọng người khác không có nghĩa là làm nô lệ! Các bạn hãy kính trọng nhau như vậy nhé!
Hãy yêu nhau, hỡi con người! Chỉ có bếp lò đang rực lửa mới tỏa hơi ấm, ở xa bếp lò của nhà mình thì sẽ chết cóng, thiếu lòng tin sẽ phương hại cho tình bạn!
Hãy nhớ lời khuyên giống như vị khách. Nếu mong muốn thì nó sẽ ở lại cùng bạn, không muốn nó sẽ bỏ đi ngay.
NGUYỄN VĂN TOẠI
(Sưu tầm và dịch)
