LỢI NHUẬN – MỤC TIÊU KINH DOANH CỦA CÁC XÍ NGHIỆP HIỆN ĐẠI
Người nông dân sau một năm làm ăn vất vả đã thu về cho mình được một số lương thực. Số lương thực này, ngoài phần tiêu dùng cho mình, ít nhiều còn dư thừa. Số lương thực dư thừa đó gọi là sản phẩm thặng dư. Lao động bỏ ta để sản xuất số sản phẩm thặng dư đó gọi là lao động thặng dư. Trong các xí nghiệp sản xuất hàng hoá lao động của những người lao động cũng bao gồm cả lao động thặng dư. Những lao động thặng dư đó biểu hiện cụ thể về mặt giá trị chính là lợi nhuân.
Trong xã hội tư bản, mục đích đầu tư vào xí nghiệp của các nhà tư bản là để kiếm lợi nhuận. Chẳng hạn, đầu tư 1 triệu đồng để mua tư liệu sản xuất và thuê nhân công tiến hành sản xuất hàng hoá. Kết quả thu nhập do bán sản phẩm là 1,2 triệu, vượt quá vốn đầu tư là 200 nghìn đồng. 200 nghìn đồng này chính là lợi nhuận nhà tư bản kiếm được. Trong các xí nghiệp xã hội chủ nghĩa, thu nhập do bán sản phầm trừ đi giá thành và thuế má, phần dư thừa cũng gọi là lợi nhuận. Ở Việt Nam, lợi nhuận của các xí nghiệp quốc doanh, theo qui định của nhà nước một phần nộp cho nhà nước một phần giữ lại xí nghiệp để giải quyết những vấn đề nội bộ như nhà xưởng, trang thiết bị, phúc lợi v.v...
Lợi nhuận xí nghiệp thu được nhiều hay ít, xét về cơ bản là do lao động thặng dư của người lao động tạo ra nhiều hay ít. Do đó, chỉ có sử dụng một cách hiệu quả thời gian làm việc, đồng thời áp dụng các kỹ thuật mới, phương pháp quản lý mới, mới có thể khiến người lao động tạo ra lao động thặng dư nhiều hơn, nghĩa là có lợi nhuận nhiều hơn. Ngoài ra, xí nghiệp còn phải nhanh nhạy nắm bắt những biến đổi về nhu cầu của thị trường để sản xuất ra những hàng hoá phù hợp, từ đó mà thu về được nhiều lợi nhuận hơn.
