NGƯỜI INCA VÀ DẢI NGÂN HÀ
Đối với tộc người Inca huyền thoại sống trên vùng núi Pêru, Chilê và Êcuađo vào thế kỷ XII cho tới đầu thế kỷ XVI, dải Ngân Hà được họ gọi là Maia (Dòng sông Trời) là đối tượng quan trọng nhất của bầu trời. Chính ở đây, theo quan niệm của họ, có những đối tượng ít nhiều ý nghĩa nhất của vòm trời. Dòng sông trời ấy còn chảy tiếp trên mặt đất, chuyển thành con sông Vilơcanốt - một dòng sông có thực chảy qua gần kinh đô của người Inca - thành phố Cuxcô.
Trong dải Ngân Hà, người Inca tách ra không chỉ các chòm sao mà còn các điểm tối của bụi giữa các sao - các vệt đen thẫm nom giống các bao than. Các “chòm sao đen” ấy mang tên các con vật. Chúng mọc lên từ chân trời như đuổi theo nhau. Còn hoàng đạo và hoàng đới thì có lẽ những nhà thiên văn cổ Pêru chưa biết tới Mặt Trời là đối tượng thờ phụng chính của người Inca. Hiện thân của nó là vị thần cai quản tối cao quốc gia Inca vĩ đại của họ.
Ở kinh đô Cuxcô cổ đại trên các sườn núi có những cột đá, sau này bị bọn thực dân khai phá đất mới phá hủy. Chúng có 8 cột mà cũng có thể là 16 cột. Một nửa trong số đó dựng ở phần phía Tây và nửa còn lại trên phần phía Đông của thành phố. Dựa vào các cột đó, các vị tư tế quan sát các điểm Mặt Trời mọc và lặn trong các ngày phân và ngày chí.
Người Inca còn có một kiểu đài thiên văn gọi là intiuatan, có nghĩa là, nơi buộc, gắn Mặt Trời lại hay là “bến đỗ của Mặt Trời”. Intiuatan được khắc vào vách đá. Ở giữa “bến” là một cột đá nhỏ - cọc tiêu Mặt Trời. Theo bóng của nó có thể biết mấy giờ rồi”. Một năm hai lần (khi Mặt Trời giữa trưa ở đúng thiên đỉnh) chiếc cột đó hoàn toàn không có bóng. Có thể sử dụng nó như một cuốn lịch. Ngoài 12 tháng mà mỗi tháng có 30 ngày, trong năm của người Inca còn có thêm 5 ngày cuối năm (riêng năm nhuận là 6 ngày) - được dành riêng cho lễ hội.
Hệ thống thiên văn của người Pêru cổ phục vụ cho họ không tồi hơn nền thiên văn của người Maia hoặc Ai Cập. Cũng như ở mọi miền khác trong thời cổ xưa, nó giúp xác định vị như là thời vụ cấy trồng. Thời gian bắt đầu và kết thúc mùa vụ là do các vị tư tế chỉ ra với mức chính xác đến từng ngày. Mà các thời vụ sản xuất nông nghiệp quan trọng của họ không ít hơn con số 18. Một vụ thường kéo dài từ tuần rưỡi, hai tuần đến hai tháng rưỡi và cứ thế suốt cả năm.
