Người ta có biết lịch sử của Sao Hỏa không?
Lịch sử Sao Hỏa vẫn chưa được viết, cho dù trong những thập kỷ gần đây các nhà hành tinh học đã đạt được nhiều tiến bộ nổi bật, chủ yếu nhờ những kỳ tích kỹ thuật của các con tàu Viking, Mars Pathfinder, Mars Global Surveyor (Người Quan sát toàn diện Sao Hỏa) và Mars Odyssey. Sao Hỏa, giống như tám chị em[1] trong hệ mặt trời của chúng ta, được hình thành trong đĩa khí và bụi giữa các ngôi sao bao quanh Mặt trời đang thai nghén, cách đây khoảng 4,5 tỷ năm. Nhưng nó khác hẳn Trái đất, không còn để lại dấu vết của quá khứ xa hơn: bề mặt của nó đã bị thay đổi sâu sắc từ bên trong do kiến tạo và từ bên ngoài do bị xói mòn bởi gió, sông và cả sinh vật. Sao Hỏa bộc lộ các cảnh quan rất cổ trên diện tích hàng chục triệu kilomet vuông. Chẳng hạn, toàn bộ bề mặt của bán cầu nam cho thấy nó bị thủng lỗ chỗ với hàng triệu miệng núi lửa do các tác động. Đó là những bằng chứng về sự phát sinh Sao Hỏa, khi hàng tỷ tiểu hành tinh đi ngang dọc hệ mặt trời đang hình thành và va đập vào tất cả các hành tinh theo tỷ lệ gấp khoảng 100 lần so với ngày nay.
Các nhà địa chất đã xác định ba thời kỳ địa chất trong lịch sử Sao Hỏa, nhưng tiếc rằng họ không chứng minh được niên đại tuyệt đối vì không có mẫu từ hành tinh mang về. Chính tỷ lệ miệng núi lửa/km2 đã giúp xác định được ba thời kỳ, trong đó các từ định tính bắt nguồn từ những địa danh điển hình của thời kỳ ấy. Thời kỳ noachien, mở ra lịch sử Sao Hỏa cách đây 4,5 tỷ năm theo mô hình đã kéo dài từ 700 triệu đến một tỷ năm. Thời kỳ hespérien kế tiếp cũng theo mô hình, kéo dài từ 300 triệu đến 1,7 tỷ năm. Hiện nay, theo giả định, nếu có người Sao Hỏa thì họ đã sống ở thời kỳ amazonien.
