THẾ NÀO LÀ CHẤT DẠNG MỠ?
Các hợp chất tương tự loại dầu mỡ, chủng loại rất nhiều, chủ yếu có:
1) Photpholipit (phospholipid): có chứa axit photphoric, axit béo, glixerin và choline, như lecithine.
2) Sphingomyelin: có chứa axit béo, axit photphoric, choline, amninoethanol, như photpholipit thần kinh.
3) Glicolipit (glycolipid): có chứa cacbohiđrat, axit béo và aminoethanol như cerebroside trong não, cerebroside cùng với photpholipit, cholesterol hình thành lớp chất mỡ ở màng tế bào.
4) Steroid và sterol: đều là hợp chất có phân tử lượng rất lớn, như cholesteron và sterol thực vật.
5) Este và chất dạng sáp: do các axit béo và rượu etylic tạo thành.
Các chất dạng mỡ tương đối quan trọng về mặt dinh dưỡng, có cholesterol và lipoprotein,...
Cholesterol: Cholesterol trong là được lấy từ thức ăn cũng có thể được tổng hợp từ gan. Loại đầu có nguồn gốc từ bên ngoài, loại sau có nguồn gốc từ bên trong. Hàm lượng cholesterol trong máu mà quá cao thì sẽ tích đọng loại trên thành mạch động mạch vành và dẫn đến bệnh động mạch vành. Do cholesterol là một loại chất tan trong mỡ, nên phải kết hợp với protein để tạo nên lipoprotein thì mới có thể hòa tan được ở trong máu và vận chuyển được trong cơ thể. Trong cơ thể người có 2 loại: cholesterol lipoprotein, là lipoprotein mật độ cao (HDL) và lipoprotein mật độ thấp (LDL). Khi cholesterol lưu thông ở trong máu dưới dạng lipoprotein mật độ thấp thì dễ bị lắng đọng ở trên thành mạch; còn khi tồn tại trong máu dưới dạng lipoprotein mật độ cao, thì có thể sẽ có tác dụng loại bỏ được cholesterol trên thành mạch làm thông mạch, bảo vệ tim. Nhiều kết quả thử nghiệm đã cho thấy: Hàm lượng ở cơ thể người khỏe mạnh và vận động viên tương đối cao; ở những người mắc bệnh động mạch vành thì hàm lượng LDL tương đối cao. Nếu có thể giảm bớt được LDL, tăng thêm HDL thì sẽ phòng ngừa được bệnh động mạch vành, thậm chí còn có thể làm cho hiện tượng mỡ tích đọng trong động mạch được nghịch chuyển. Cho nên, có người chủ trương tham gia chạy đường dài hoặc maratông để nâng cao mức HDL trong cơ thể.
Ngoài ra cholesterol còn có công dụng ở 3 phương diện sau:
1. Là nguyên liệu tổng hợp nên steroid hoocmon trong cơ thể, đặc biệt là với hoocmon giới tính nếu không có cholesterol thì không thể tổng hợp được và từ đó loài người cũng sẽ không thể sinh sôi nảy nở được.
2. Là nguyên liệu để tổng hợp vitamin D3 trong cơ thể, thiếu vitamin D3 là nguyên nhân trầm trọng dẫn đến bệnh còi xương ở trẻ em.
3. Là nguyên liệu tổng hợp nên axit mật, công dụng của axit mật là làm cho mỡ bị nhũ hóa, giúp cho dễ tiêu hóa hấp thu. Từ đó có thể thấy, cholesterol trong cơ thể là vừa có “tội” lại vừa cớ “công”.
Lipoprotein: Chất kết hợp giữa lipit và protein. Toàn bộ các chất dạng mỡ trong máu đều tồn tại và vận chuyển dưới dạng lipoprotein.
