VĂN HÓA PHỤC HƯNG
Văn hoá phục hưng là phong trào văn hoá tư tưởng do giai cấp tư sản đang lên ở châu Âu phát động để chống lại nền thống trị phong kiến và thần học Thiên chúa giáo. Vì phong trào nêu khẩu hiệu là phục hưng nền văn hoá cổ đại, cho nên trong lịch sử gọi đó là Văn hoá phục hưng hoặc thời Phục hưng. Thực ra phong trào này không phải là phục hưng nền văn hoá cổ đại mà là sáng tạo một nền văn hoá mới, từng được Engels gọi là “cuộc biến cách tiến bộ nhất vĩ đại nhất mà nhân loại chưa từng trải qua”.
Văn hoá phục hưng bắt nguồn ở Italia từ thế kỷ XIV. Thế kỷ XIV và XV các thành thị ở Italia như Florence, Venezia, Genova... đã xuất hiện thời kỳ phồn vinh nhất về kinh tế. Giai cấp tư sản đang lên và các phần tử trí thức mượn cớ nghiên cứu văn hoá cổ đại, đã triển khai cuộc đấu tranh trước hết trên mặt tư tưởng văn hoá chống lại chế độ phong kiến và thần học Thiên Chúa giáo. Thế kỷ XV, Văn hoá phục hưng mở rộng ra toàn bộ châu Âu, đến thế kỷ XVI đạt đến cao trào.
Trong phong trào Văn hoá phục hưng, các nhà tư tưởng của giai cấp tư sản đã đả kích mạnh mẽ vào chủ nghĩa mông muội và chủ nghĩa cấm dục của thần học phong kiến, đòi hỏi phải lấy “người” làm trung tâm chứ không phải lấy “thần” làm trung tâm để khảo sát mọi việc, đề xướng “nhân tính” để chống lại “thần tính” của Giáo hội, lấy ''nhân quyền'' chống lại ''thần quyền” phong kiến, dùng ''nhân đạo” để chống lại ''thần đạo'' biện hộ cho chế độ phong kiến, chủ trương giải phóng và tự do cá nhân, hình thành thế giới quan nhân văn chủ nghĩa.
Văn hoá phục hưng đã đạt được những thành tựu huy hoàng về các lĩnh vực văn học, nghệ thuật, chính trị tư tưởng. Italia đã xuất hiện ''Ba ngôi sao văn học'' (Văn học tam kiệt: Dante, Alighieri, Francesco Petrarca, Giovani Boccaccio); ''Ba ngôi sao nghệ thuật'' (Nghệ thuật tam kiệt) Leonardo da Vinci, Michelangclo, Raffaello (Raphael). Nước Pháp có nhà tư tưởng, nhà văn hoá “khổng lồ” Francsois Rabelais. Nước Anh có nhà thơ, kịch tác gia vĩ đại William Shakespeare và nhà xã hội chủ nghĩa không tưởng Thomas More. Tây Ban Nha có văn hào Miguel de Cervạntes.
Văn hoá phục hưng cũng đã đạt được những thành tựu to lớn về khoa học tự nhiên. Nhà khoa học Ba Lan Nicolas Copernicus đã sáng lập ra lý thuyết nhật tâm (mặt trời là trung tâm), chống lại thuyết của Giáo hội Thiên Chúa vẫn cho rằng Trái đất là trung tâm của vũ trụ. Nhà khoa học Italia là Galileo (Galilée) đã chế tạo thành công kính thiên văn viễn vọng. Nhà toán học Pháp Descartes sáng lập ra môn Hình học giải tích. Thầy thuốc William Harvey nước Anh đã có những cống hiến quan trọng về sinh vật học và sinh lý học.
Những thành tựu vĩ đại mà thời đại Văn hoá phục hưng đạt được đã giáng một đòn mạnh mẽ vào nền thống trị phản động của Giáo hội Thiên chúa, thúc đẩy sự ra đời của văn hoá tư sản.
