MỸ THUẬT THẾ GIỚI
Hàng tỷ năm trước, trong Vũ trụ mênh mông vô tận, cùng với các ngôi sao và các tinh vân của Thiên Hà chúng ta, Mặt trời và các hành tinh xuất hiện. Trên một hành tinh gọi là Trái đất, đã lần lượt ra đời những sinh vật. Trong số đó có loài sinh vật cao cấp, đã bắt đầu nhận biết thế giới xung quanh và từng bước ý thức được mình. Đó là Con Người.
Trong hàng triệu năm tồn tại, con người từ chỗ rất yếu đuối trước các sức mạnh ghê gớm của thiên nhiên và dã thú; nhờ trí tuệ, con người đã từng bước trở thành khổng lồ, vươn lên làm chúa tể muôn loài, dần dần làm chủ bản thân, làm chủ thiên nhiên và xã hội.
Trải qua các thời kỳ đồ Đá cũ, đồ Đá mới, đồ Đồng, đồ Sắt và qua các hình thái tổ chức xã hội khác nhau, đã hình thành các nền văn hoá. Lịch trình hoạt động sáng tạo nghệ thuật của loài người từ sơ khai nhất qua các bức vẽ thô sơ, tượng chim muông cầm thú, phụ nữ đến tranh khắc tả cảnh sinh hoạt hái lượm, săn bắn hay đồ trang sức vốn được lưu tồn trong các hang động, hầm mộ đã trải phải qua một tiến trình dài lâu. Và cuối cùng, con người đã làm nên vô vàn những công trình mỹ thuật vĩ đại muôn màu đến nỗi không có gì khiếm khuyết hơn, khi chỉ với khuôn khổ một cuốn sách hay chỉ một bài viết để giới thiệu về mỹ thuật thế giới.
Mỹ thuật loài người xuất hiện như thế nào và từ bao giờ? Vấn đề này giờ đây mặc dù có quá nhiều tài liệu, nhưng phần lớn các nhà nghiên cứu chưa có ý kiến thống nhất. Thường người ta chỉ có thể gán cho những vật phẩm cổ xưa nhất mà người ta biết được, những giá trị mang yếu tố của một tác phẩm nghệ thuật như người ta quan niệm hiện nay.
Mặt khác có nhiều quan điểm nghiên cứu và các cách tiếp cận khác nhau. Có những nhận định từng được đa số thừa nhận nhưng giờ đây phải thay đổi vì bị các kết quả khảo cổ mới nhất bác bỏ. Chúng tôi không có tham vọng đi sâu phân tích một cách khoa học đầy đủ, chỉ xin giới thiệu khái quát, điểm lại các tác giả tác phẩm theo thiện ý mà mình cho là tiêu biểu, cùng với những khuynh hướng chính của các nền mỹ thuật trên thế giới.
Từ nghệ thuật thô sơ thời tiền sử như đồ dùng trong nhà, công cụ lao động bằng đá, tượng và vật trang trí bằng đá; trên con người đã chuyển sang vẽ tranh trên vách đá, trần hang tại các hang động nổi tiếng thế giới như: Niaux, Lascaux Pháp, Altamira Tây Ban Nha, Tassili thuộc Sa mạc Sahara Châu Phi, Capôva Nam Uran hay tranh khắc cảnh đi săn trên bia đá ở Roma v.v...
Những tác phẩm thuộc Thời kỳ đồ Đá còn tìm thấy ở khắp nơi trên thế giới: Tượng đá và xương ở Rumanie, tranh đá khiêu vũ ở đảo Corse, tranh đá cảnh sinh hoạt người cổ xưa ở Zimbabwe, những trụ đá kỳ lạ Stonehenge ở Anh. Đặc biệt là những pho tượng khổng lồ bí hiểm, có pho cao tới 27m, hàng ngàn năm nay đăm đăm nhìn về hướng Đại dương được tạc trên đảo Phục Sinh Paques giữa biển Thái Bình Dương thuộc Chilê, v.v... là những tác phẩm được nhắc đến nhiều.
Tiếp theo là sự phát triển của các nền văn minh thuộc khu vực Sông Nil (Châu Phi), các sông Tigre và Euphrate (Lưỡng Hà), các sông Gang và Indus (Ấn Độ, bao gồm cả Pakistan mới tách ra sau này), Hoàng Hà (Trung Quốc)... Con người đã bắt đầu gửi gắm các quan niệm về nhân sinh Vũ trụ, diễn tả những năng khiếu cùng những hoài bão lớn lao qua những tác phẩm vĩ đại và hoành tráng.
Trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay, có thể người ta cho rằng chủ nghĩa biệt lập tri thức đã lỗi thời. Đã qua rồi cái thời con người tư duy nghệ thuật theo từng nước, ngay cả từng lục địa riêng biệt? Tuy nhiên khi xét cả quá trình lịch sử loài người nói chung và lịch sử mỹ thuật nói riêng, người ta thường vẫn chia ra: Mỹ thuật phương Đông và Mỹ thuật phương Tây. Tất nhiên cách phân chia này mang tính tương đối vì văn hóa và nghệ thuật có tính giao lưu rất mạnh, đó là chưa tính đến sự hình thành và trôi dạt của các lục địa.
